RAN IHA BíBLIA

RAN IHA BíBLIA (artigo 5)

D. Ximenes Belo

Iha Bíbilia ka Sagrada Escritura, RAN iha signfikadu boot no importante tebes. RAN reprezenta moris (vida, life, kehidupan). Na’i Maromak de’it mak fó moris, Nia mak we-matan moris nian, no moris hun.

Javé bandu povu Israel dehan:”Imi labele han na’an ho nia moris, ran” (Gn. 9,4).

Hemu ran hanesan sobu moris (vida), ne’e pertense de’it ba Maromak. Nia de’it mak bele hasai moris.

Ne’e duni wainhira ema ida oho nia maluk hodi fakar ran, ne’e hanesan krime boot. Sala sira nia tusan mak mate (morte/death). Tan ba ne’e, sala tenki selu ho ran, selu ho moris.

Iha Antigo Testamento [Testamentu Tuan], povu Israel atu kasu sira nia sala, sira oho balada (karau, bibi, touro, cabrito) hanesan sakrifísiu atu selu sala nia tusan. Sira fakar ran iha altar nia oin atu dehan katak, ne’e fila fali ba moris iha Maromak,

Iha Novo Tetamento [Tetamentu Foun], Na’i Jezus Kristu nia futar RAN ne’ebé MORIS (VIDA) muda, nakfilak sarani sira nia moris. Ita rona Evangellu Saun Mateus: “Tuir mai, Nia hola kaliis, fó grasa no saran ba sira, dehan: “Imi hotu hotu hemu ba, tan ba ida ne’e Há’u nia Ran, ran Aliansa, ne’ebé sei nakfakar tan ba ema wa’in, atu kasu sala sira.  Hau katak ba imi: Há’u i sei la hemu tan ai videira been, to’o loron ne’ebé sei hemu tua foun ho imi iha Há’u Aman Nia Reinu”(Mt. 26, 27-29). Hodi fakar nia RAN, Na’i Jezus lori salvasaun ba ema hotu-hotu. Iha Saun Paulo nia surat ba ema Hebreu, hakerek: “Moisés hatete sai  ba povu tomak, iha preskrisaun  tuir Lei, nia hola karau oan no bibi aman  sira ran kahur ho bee, lori hissope hodi hisik ba  livru no povu tomak, dehan: Ida ne’e ran aliansa  ne’ebé Maromak estabelese ho imi. Nune’e mos nia hisik ran ba tenda no ba vazu sira. Tuir Lei, buat hotu sai moos (purifikadu)  ho ran, no la iha efuzaun ran, mak la iha perdaun”(Heb. 9,22).

Iha Sakramentu Eukaristia, loro-loron sarani sira ne’ebé moris iha grasa simu  komuñaun: han no hemu Na’i Jezus nia futar isin no ran. Nia rasik  hateten ba ema judeu sira: “ Imi la han karik Oan  Mane nia isin, no la hemu karik nia ran, imi la iha moris (vida) iha imi rasik. Ema ne’ebé han duni ha’u nia isin no hemu há’u nia ran, nia iha moris rohan laek” (Jo. 6, 53-54).

Ita sarani, ho haraik-an no fiar maka’as, ita simu no halo tuir buat ne’ebé Na’i Jezus husik hela mai ita: nia domin boot, no nia riku soin: Jezus Nia Isin no Jezus Nia Ran.

Ita moris iha mundu ne’e hanesan ema kriatura mortal, dehan katak ita sei mate. Ai-moruk diak liu no bukae kmanek liu mak Na’i Jezus nia Isin no Ran. Ita bele mate, ita nia isin bele dodok, maibé, ita iha esperansa katak ita sei moris nafatin ho Maromak. (sei tutan)

Lisboa, 21 de julho de 2020

Dom Carlos Filipe Ximenes Belo