VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20170309

Projeksaun eleisaun jeral 2017 no experiencia procesu demokrasia TL nian

Projeksaun eleisaun jeral 2017 
no experiencia procesu demokrasia TL nian

Bondia Timor-Leste

Francisco Dionisio Fernandes
Objetivu harin partido politiku no participa iha procesu politiku demokrasia eleitorar atu hetan confianca povo nian hodi ba kaer ukun no implementa programa ho prioridade atu responde nececidade povo nian. Desizaun iha povo nian. Karik povo aseita mak povo sei fo konfianca atraves sira nia votos.

Jogo demokratiku normal iha nebe deit no iha estado direitu demokratiku. Nia resultadu mak nee. Manan eleisaun ba Ukun no la manan ba Oposisi (oposisi mos Ukun) atu kontinua halo papel kontrolu, fiskalizador no monitorizasaun sobre Governo nebe ukun iha kualidade ka lae? Tamba sira nebe manan konfianca povo nian tamba promesa no atu halo tuir promesa durante sira nia Ukun ou halo mandatu tinan lima.

Karik laiha partido ruma mak manan mayoria simples (Asentu iha PN ho 33 kadeira) hotu hotu hetan votos menus husi 29% no asentu iha PN menus mos husi 33 kadeira. Tenki loke negocisaun no aproximasaun entre Partido Politiku sira nebe hetan Asentu iha PN atu forma no estabele koligasaun. 

Timor-Leste iha ona experiencia hanesan tuir mai; 

1. Fretilin manan absoluta 57% eleisaun membro asembleia Konstituante 2001 depois 2002 transforma ba Parlementu Nacional. Ukun ho konfrontasaun ho ema hotu. Primeiru Ministro Maun Mari Alkatiri resignaan iha 26 Junho 2006. 

2. Eleisaun jeral 2007, CNRT hamrik kompete ho Fretilin. CNRT atinji mais 20% votos no hetan asentu 18 Kadeira iha PN. Maibe keta haluhan Xanana lidera CNRT halo alianca eleitorar ho Grupo Fretilin Mudanca. Estabelece AMP.

3. Eleisaun jeral 2012. CNRT atinji votos ho 30% no hetan asentu kadeira 30 iha PN no estabelece Bloku Koligasaun. Maibe iha dalan klaran Maun Xanana resigna-an no forma governo Konsensus Nacional. Rui Maria Araujo (RMA) ba Primeiru ministru (PM). Oposisi laiha no so iha mak Bankada Intervencao. Enfim ita hare momos katak laiha politiku ida mak bele tahan aan hodi halo oposisi (papel oposisi).

4. Eleisaun Jeral 2017. Mapa Politika sei muda tamba mosu Partido foun Partidu Libertasaun Popular (PLP) nebe ho figura Maun Taur Matan Ruak. Pelumenus iha experanca katak resultadu ikus husi eleisaun nee. Sei iha Rulling Party no Oposition Party ho ida nee, check and balance tenki iha no ita nia demokrasia funciona. Karik laiha Partido ida atinji asentu iha PN ho 33 kadeira mak sei ejiji mos atu partido Politiku sira nebe iha asentu iha PN atu estabelece governo koligasaun. 

Probabilidade mak nee; 
  1. CNRT+ FRETLIN kaer governo no PLP+PD no Frenti Mudança hela iha bankada oposisi. 
  2. PLP+ PD + Frente Mudanca no partido kik sira seluk kaer Ukun no CNRT+FRETILIN hela iha oposisi. 
  3. CNRT+ PLP+ FRETILIN ba ukun no PD+ FM ba oposisi.

Iha politika buat hotu sei akotence (dinamika) depende ba povo eleitoradu nia konfianca.

Konklusaun

Partido participa iha eleisaun ho objetivu manan konfiamca povo nian atu kaer ukun tamba povo aseita ho nia programa politiku. Partido balun ukun ona no balun seidauk ukun. 

PM RDTL resignaan dala rua ona, ida resigna tamba krisis politik no ida Seluk resignaan iha tempu normal. 

Hakuak bot

Francisco Dionisio Fernandes

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.