VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20150621

Celebra Religiosidade Popular: Bicentenario Santo Antonio Manatuto. Obrigado wain basuk ...

Martinho G. da Silva Gusmão
Lori sarani sira tomak, aran no amlaik sira tomak husi Rentau, ha’u husu licença atu hato’o netik liafuan agradecimento ba ema tomak nebe ho fuan laran mai iha ami let iha loron ohin ...

Senhor Presidente da Republica, excelência; senhora Primeira Dama excelência ...

Obrigado barak ba ita bo’ot nia presença iha ami nia let. Na’i Presidente, ita boot la’os ema qualquer ba Manatuto. Wainhira hala’o resistência, Manatuto sai abrigo di’ak ida, inclui ami nia residência paroquial. Uma neba sai “monumento” oinsa mak Igreja Católica no Padre sira contribui ba luta independência nian. Manatuto merece duni tama iha história, la’os de’it tan nia oan sira – hanesan Nicolau Lobato no Dom Martinho da Costa Lopes, hamutuk ho Xanana Gusmao – maibe mos aran sira nebe marca identidade local ida nu’udar murak mean ba identidade nacional. Iha história Timor Leste nian, hanesan Dom Carlos Filipe Ximenes Belo haktuir, se ita temi Lifau, keta haluha história Manatuto nian; se ita temi Manatuto, nia iha relação metin ho Lifau iha aspecto política, militar, economia, social, cultural no religiosa. Tuir Bispo Belo, se história cristianismo iha Timor halo ona tinan 450 hahu iha Solor (Larantuka) no Lifau; Manatuto halo ona tinan 345 wainhira franciscano sira halo primeiro baptismo iha rai ida ne’e. So ami iha Manatuto mak sorte la iha, tan ne’e la tama iha “zona especial” hanean Lifau. Hau sente trágico duni wainhira história sai de’it hanesan interpretação política ida no propriedade intelectual partido sira. Ohin ami Manatuto hakarak contribui mos interpretação teológico ida – katak – Maromak hatene hakerek lia los iha dalan kleuk moris ne’e nian. Maromak hakerek ita nia história atu hatudu oinsa “eterna é a sua misericórdia”. Se político sira mak celebra história, sira canta vitoria no heroísmo. Se povo mak celebra história, sira hananu knanuk oan ki’ak nian, maibe sadere sira-an ba Maromak.

Senhor Vice Presidente do Parlamento Nacional, excelência. Senhores Deputados, Senhoras Deputadas ... imi nia presença mos merece ami nia agradecimento sincero. Obrigado mos ba presente casulas no cibório. Ho fuan laran tomak hau mos hakarak husu desculpa, se ha’u nia liafuan sira hamosu conflito entre ita iha loron hirak nia laran ne’e.

Ba membro Governo sira hotu, de modo especial
  • Chefe do Governo, Senhor Primeiro Ministro Dr. Rui Maria de Araujo, Gabinete ba Sociedade Civil, Sr. Joaquim Freitas
  • Senhor Ministro Interior Dr. Longuinhos Monteiro ho ninia instituições relevantes hanesan Direitor Geral Imigração, PNTL
  • Senhor Ministro dos Negócios dos Estrangeiros e Cooperação, Senhor Vice ho Direitor sira nebe relevante
  • Senhor Ministro da Defesa no F-FDTL
  • Senhor Ministro Turismo, Cultura e Arte, Francisco Kalbuadi Lay; Senhora Secretario do Estado ba Arte e Cultura, Dona Isabel;
  • Senhor Vice Ministro das Finanças, Dr. Hélder Lopes, hanesan mos Vice Diretora Património do Estado
  • Senhor Ministro Comércio Industria e Ambiente, António da Conceição ho ninia directores relevantes
  • Senhora Ministra da Solidariedade Social, Dona Isabel Guterres Amaral
  • Ministério de Saúde, liu-liu sira iha Municipio Manatuto
  • Secretario do Estado de Juventude e Desporto, Leovigildo Hornay;
... Obrigado ba ita boot sira nia tulun. Liu husi festa ida ne’e, ita hotu hatudu ba malu saída mak principio subsidiariedade no solidariedade. Ida uluk, subsidiariedade katak festa ida ne’e ami mak halo husi ami nia kolen no liman etun rasik; ami foti oin rasik. Ne’e katak subsidiariedade. Ida seluk, wainhira ami nia kbiit la to’o ona, Governo mai fo tulun no halo katak festa bicentenário ne’e la furak no kmanek tebes. Ne’e mak solidariedade. Ami la subar liafuan atu dehan katak festa ida ne’e ita celebra mos “bom governo” no “boa sociedade”. Dala ida tan, obrigado husi ami nia fuan laran.

Obrigado ba PCIC, CAC no F-FDTL ho PNTL nebe fo tulun liu husi cobrança ki’ik sira. La’os montante mak halo ami haksolok, maibe atenção no afeto nebe hatudu ba ami, ne’e mak sura.

Obrigado mos ba Ta Kong Industry nebe tulun ami atu halo tenda ho palco furak hodi celebra missa ida ne’e. Igualmente ba Sr. Luis G. X. de Oliveira, diretor Obrai Unipessoal Lda nebe mos oferece palco no tenda hodi celebra missa ida ne’e.

Taking this opportunity, I would like to thank the embassy of Indonesia in Timor Leste for your kindness and promptness to foster the process of visit of our relatives from Larantuka, Kupang and Atambua. It is not a simple diplomatic business, rather a passion and compassion of working on peace and harmony of both Indonesia and Timor Leste. Today we are manifesting the beuaty of culture of peace in the solemn celebration. I think, this is just a begining. And I will not hesitate to knock your door to make the continuation of this wonderful work. Thank you once more for the embassador of Indonesia, and all staff involve in this endeavour.

Terima kasih kepada Bapak Uskup Larantuka, Mgr. Fransiskus Kopong Kung; para Romo dan Suster Pimpinan PRR; perwakilan dari Keuskupan Kupang dan Atambua atas kesediaan berkunjung ke paroki kami. Terima kasih kepada Bapa Raja Larantuka, Ibu dan Dona serta rombongan. Kehadiran Bapa Uskup dan Bapa Raja adalah sebuah prasasti hidup untuk melihat kembali sejarah Gereja dan Kerajaan Larantuka dengan Gereja dan Kerajaan Manatuto di zaman 200 tahun lalu. Sebagai Bangsa, kita berbeda secara politik. Tetapi dalam rasa kemanusiaan dan kebudayaan, kita mengakar bersama dalam satu íman, satu harapan dan satu cinta kasih. Hari ini akan bercerita kepada hari-hari yang lain, bahwa lain dari lainlah hari-hari kita selanjutnya.

Núncio Apostólico in Timor Est, Archivescovo Joseph Marino, exellenza reverendissima. Vorrei ringraziarLa per la Sua presenza fra noi in questo momento fecondo. Questo gesto fu da Lei voluto ed oggi da Lei compiuto. La sua visita é destinato da passare alla storia della nostra chiesa in Manatuto. La parrochia di Sant’Antonio Manatuto acoglie sua exelenza con grande gioia ed estima. Questa solenità é una celebrazione inculturativa dove la nostra fede Cristiana si esprime in modo viva nella nostra língua. Il grande Papa Wojtyla, Il Santo Giovanni Paulo II ha detto che, e cito «uma fé que não se torna cultura – ... – é uma fé não plenamente acolhida, não inteiramente pensada e não fielmente vivida». La chiesa di Manatuto é lieto di vivere e rivivere la sua antichità Cristiana e nello stesso momento sua contemporaneità. Come parocco, mi sono ralegra del fato di essere una parte dei litani lungissima dei preti che lavorava incessantemente nel corso di tre sécoli; pur anche consapevelo che sono semplicemente un’istrumento insuficiente; pero mi afido stretamente nella providencia del Signore. Grazie ancora di cuore.

Ba belun amo lulik sira ho nia paroquiano sira husi Diocese Baucau, Dili no Maliana, obrigado wain ba imi nia presença iha ami let. Liu-liu ba Paroquia de Santo Antonio Lacluta, Baucau, Motael, Balibo no capela Lifau, ami iha Manatuto haksolok tebes ho ita boot sira nia presenza hamutuk ho ilas Santo Antonio, Santo nebe ita hotu hatudu devoção. Hanesan mos ba PNTL, ami haksolok tebes ho participação iha festa ida ne’e. Hela furak ita sei visita malu atu hamoris espiritualidade antoniana nian nu’udar rikusoi nebe ita fahe ba malu. La haluha ha’u nia estima no gratidão ba padre ho madre sira Manatuto Anan, de modo especial – Pe. João Jeronimo; Pe. Pascoal Natalino; Me. Maria Teresinha Gusmão, FdCC; Me. Ana Elisa FdCC; Me. Juliana Maria FdCC; no Me. Nelia Fátima Maria Lay, FdCC; Me. Madalena Bonaparte HCarm; Me. Maria José DGE; ho nia maluk sira husi Wailili (Baucau) nebe tulun ami barak tebes.

Hau nia estima no cordialíssima gratidão ba Maun Bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão; Maun Gastão de Sousa no Maun Tomas do Rosário Cabral no família tomak iha Dili nebe halo esforço tomak atu taka metin hotu falta hotu nebe comissão organizadora la bele ona halo. Imi nia tulun hela nafatin ba história Manatuto nian, katak,  iha di’ak ka aat nia laran, iha ksolok no susar nia laran ita fo liman ba malu. Liu-liu tulun atu TVTL no RTL bele halo transmissão direta ba evento ida ne’e.

Man hali inar batar sia; batara talosan ...
Lalain gita taksolok toko susu la’a Timor nahula
bua Rentau eleta hatin lalo’on.
Gita Rentau uma ralan ro Rentau solen sala sia,
mai takuak toko hari’i klemor dame nehe.
Eleta pároco, gau mui aksolok no raksolok mi nir,
mi taterus no mi susar’oo ga’un robo.

Manhalin inar bata nahula,
lalain te lelon i’uk gita tateha tohalir,
maibe lalain eletan lelon gita tahuu akat haheu nehe todi taku’ak tadaas, todi banati la’a derasaan naturaan i’uk sia bu’a mia le’i tini go huhun go lidun, maski do’i dadunus samatar nanuna go mabrii mia titir seluk ni un sair seluk ni tatas.
Taliban soruk, tatolan soruk, mia Garer Ba’ir Bein Ni lelon Ni dian, sanalir roko rarhali ga’i,
mi isir mi lolor narhali gai la’a,
mi neor, mi ralan mia nahatik huhun ralan, mia nahatik lidun let.
Elilan oo inan gami aman lolor mia huhun ralan,
lidun let,
gami ralan,
gami huar naku’ak nahatik no alik mi,
ana mi, mia la bou rean, ali rean.

Ikus liu, estimado Dom Basilio do Nascimento

Obrigado wain ba Amo nia entusiasmo nebe fo tebes suporta ba ha’u ho ha’u nia alin Pe. Hipolito. Ami rua dala barak frustrasi no stress. Maibe, ami rua nunca tanis. Amo hatene ami rua nia geito, ami rua nia sentimento no ami rua nia estima ba paróquia ida ne’e. Ema balun halo comentário katak halo festa ida ne’e atu buka oin. Maibe, husi fuan laran ha’u ho ha’u nia alin Hipolito dehan ida ne’e, Amo Bispo haruka ami mai iha Manatuto ha’u considera hanesan PRIVILEGIO no FAVOR husi Maromak no husi Bispo do que motivo ba qualquer espécie de orgulho ka gaba-an. No privilegio ida ne’e sai especial liu tan, wainhira hau descobre história Igreja Manatuto nian iha passado. Nu’udar docente ida iha INSTITUTO SUPERIOR DE FILOSOFIA E TEOLOGIA DOM JAIME GARCIA GOULART, iha Dili, ha’u hanoin katak Manatuto merece sai “escola da teologia inculturativa” ida nebe fecundo no abundante atu ita nia liderança foinsae sira aprende oinsa mak fiar sarani no tradição local sai génio ida ba transformação da liderança, no ba transformação da mentalidade foun. Construir a tradição sem tradicionalismo! Ida ne’e mak hanaran HARI’I NASAUN HUSI BASE. Iha paróquia ida ne’e hau descobre, katak, fácil liu foinsae sira transforma mentalidade katuas ka maun boot sira nian, do que, geração katuas sira mak transforma geração foinsae. Jovem sira nia entusiasmo, jovem sira nia ksolok no creatividade hatudu duni virtude bo’ot ida: esperança. Wainhira organiza festa bicentenário ne’e, katuas sira nia vocabulário mak “heba”; “intini” ka “imori na’an ita hahar” ... Maibe, foinsae sira foti reação ho ação concreto: organiza-an atu bele participa no contribui ho sira nia talento no entusiasmo. Foinsae sira hanesan iha Manatuto no fatin seluk precisa de’it buat ida – padre nebe alegre – na’ilulik ida nebe moris ho entusiasmo no dinamismo foun. Papa Francisco dehan “Peço-vos isto: sede pastores com o cheiro das ovelhas”; sai bibi-atan ho bibi sira nia iis morin. Ha’u hanoin sarani sira mak sai bibi-diuk sei di’ak, maibe wainhira bibi-atan mak diuk, ne’e mak desastro boot. Amo ... ami na’in rua lakohi sura sucesso. Buat nebe ami hakarak mak ida de’it HALO BUAT DI’AK.

Desculpa barak se buat ruma la monu ba ita boot sira hotu nia futar laran. Husik hela mai ami ita boot sira nia ksolok.

Obrigado...

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.