Hasai Maternus Bere: Ba Louis Gentile, reprezentante lokal ba Altu Komisariu Nasoens Unidads ba Direitu Umanus

Karu Señor Gentile,

Ha’u hakerek surat ida ne’e hodi hato’o ba ita boot katak ha’u ofendidu tebe-tebes ba ita boot nia pozisaun kona-ba liberta Martenus Bere, liu-liu bainhira ita boot rasik hanesan ema reprezentante ida husi organizasaun Nasoens Unidas nian.

Organizasaun Nasoens Unidas iha ne’ebé iha tinan 1975 no 1999 besik um kuartu populasaun hetanmasakre?

Martenus Bere hanesan ema ida husi ema rihun-liu mak partisipa ba buat sira ne’e, nia agora hanesan deit simbolu ida, kauza ida iha ita boot nia farsa “direitu umanus’. Ida ne’e hanesan ipokrizia boot-liu ida. Agora, ita boot uza ema ida ne’e hanesan ezemplu atu promove ita boot nia serbisu iha direitu umanus, no kritika lideransa nasaun ida nian, lideransa no povu ida mak hetan terus, trauma, sofrimentu ne’ebe o’o agora sira la konsege fihar katak komunidade internasional durante tinan 24, la halo buat ida. Ida ne’e hatudu arogansia estremu boot ida no falta sensibilidade kultural.

Ita boot hanoin agora ami respeita ita boot nia lian?

Ida ne’e la’os haree ba hadi’ak krime umanidade ba Timor-Leste, ida ne’e haree ba Nasoens Unidas no rai sira ne’ebé iha sira nia okos, hadi’ak sira nia aan, ne’ebé la fo tulun bainhira ita nia maun, alin rihun ba rihun mate, hetan tortura no violasaun.

Ami presiza imi nia lian iha tempu ne’eba, agora ami la presiza imi nia lian.

Ami nasaun soberana ida no ami nia desizaun loos ka salah iha Nasoens Unidas ka komunidade internasional nia matan, ami nia direitu ba halo.

Ami, hanesan timor on, iha konflitu emosaun barak, siak, hirus, triste, konfusaun, maibe iha leten liu, realizasaun katak vigansa laiha dignidade no sei la lori ita nia rai ba besik ba rekonsiliasaun.

Konsidera ita boot nia istoria, ita la bele fo kulpa ba Timoroan ne’ebé deit fila kotuk ba imi nia
intervensaun justu agora dadauk.

Entaun husik ha’u koalia klaru, ida ne’e kestaun nasional, la’os sirku internasional.

Karik timoroan konkorda ka la konkorda ho desizaun atu husik Martenus Bere ida ne’e la’os kestaun ida. Ida ne’e hanesan kestaun pesoal klean loos ba timoroan hotu-hotu atu rekonsilia.

Ida ne’e hanesan audiasia ba komunidade internasional ba halo komentariu agora, komunidade ida ne’ebé taka sira nia matan bainhira Bere pratika atrosidade hirak ne’e

Nune’eduni, Sr Gentile, ha’u dehan ba imi no ba kolega sira mak tuir imi nia kauza: rai imi nia
liafuan, imi nia entrevistas, imi nia opiniaun no debates, tanba liafuan hirak ne’e la’os ita boot sira nian ba halo.

Setembru 21, 2009

AAB - Espetator ida ne’e iritadu hela