Filipe Rodrigues Pereira
Analista Politika e Sosial
Xanana no Aksaun Atentadu
Analista Politika e Sosial
Xanana no Aksaun Atentadu
Aksaun atentadu nebee rezulta Alfredo Reinado ho nia eskoltu ida mate, PR no membro FDTL ida kanek liu ona fulan ida, maibe efeitu husi aksaun atentadu nee to’o ohin loron ninia rosonansia sidauk lakon iha sosiadade nia let, sidauk lakon iha politika nain sira nia ulun, no mos se la kuidadu, efeitu nee bele hamosu efeitu foun iha sosio-politik nasaun Timor-Leste nia naran.
Buat ida halo ita hotu sinti mengelitik maka hanesan mosu hanoin iha sosiadede no politikus balun nia let katak PM, Xanana Gusmao mak sai hanesan orkrestor baa atentadu baa PR no monta embuskada fiksu ida baa ninia a’an rasik iha Laulara iha data ida hanesan. Hanoin nebee mak mosu iha sosiadade nia let nebee dehan katak Xanana mak orkrestor baa aksaun nee, hakerek nain bele fo’o kalkulasaun estatiku kasar ida, provolta 70 to’o iha 80% populasaun Dili nia hanoin.
Henesan Hakerek’nain hateten liu husi artigu hirak liu baa katak Alfredo Reinado sei la’halao pedidu politiku ruma husi Xanana atu lekida PR tamba relasaun entre Xanana ho Alfredo la’o la’diak no Alfredo lakon fiar no konfiansa baa Xanana depois de nia halai sai husi komarka Bekora iha tinan 2006 ou depois de aksaun Tunu Bibi. Relasiona ho atentadu baa PR, li-liu iha nivel politku no intelektual balun du’un katak iha grupu armadu siluman ida mak tiru Alfredo Reinado ho PR iha Metiaut tempu nebaa, grupu siluman nee Xanana mak forma. Maibe ho no liu husi konfesa nebee mak PR fo’o sai katak Marcelo Caetano mak tiru PR, maka takfila 180 derajat espekulasaun nebee mak durante nee dehan Xanana mak orkrestor baa aksaun atentadu hasoru PR iha 11 de Fevereiro 2008.
Relasiona ho aksaun atentadu nebee hasoru PM nia a’an, Hakerek’nain sei lembra, liu loron rua depois de aksaun atentadu, Tanente Gastao Salsinha iha ninia subar fatin fo’o sai husi ninia intervista ho radio BBC hodi dehan, ninia grupo tiru duni koluna PM, Xanana Gusmao iha Laulara ho objetivu ida hakarak halo tauk PM, maibe nia la hanoin atu oho PM. Salsinha mos deklara iha intervista nee katak wainhira nia iha hanoin hakarak oho PM maka PM mos sei la eskapa. Se ita hotu durante nee akompanha didiak prosesu depois de aksaun atentadu 11 de Fevereiru, Salsinha rasik to’o agora seidauk deklara katak sira halo embuskada baa PM nia koluna, maibe sira fo’o tiru baa PM ninia koluna. Tuir Hakerek-nain, iha diferensa bo’ot entre embuskada ho tiruteius ba-bain. Tuir Hakerek’nain nia espekulasaun, aksaun atentadu husi grupu Salsinha hasoru PM la ho bobot hanesan aksaun embuskada ida.
Iha hakerek nain nia hanoin no hare, deklarasaun Salsinha liu husi ninia intervista ho BBC sai hanesan informasaun ida mais validu. Mais validu tamba lia-fuan nebee mak normalmente ema fo’o sai iha primeira okasiaun sempre besik baa lia los. Besik baa lia los tamba normalmente informasaun nebee mak loke sai husi primeira okasiaun sidauk hetan influensia husi partes barak ou partes ruma. Hakerek’nain fiar katak se Salsinha pessoal ida nebee la plin-plan iha ninia lia-fuan maka ninia informasaun ikus nebee mak nia sei fo’o sai baa publiku sei hanesan ho informasaun nebee mak nia deklara ona iha intervista ho radio BBC loron rua depois de aksaun atentadu. Tamba sa, tamba ho durasaun fulan ida nia laran Salsinha ninia deklarasaun bele la hanesan (bele muda) ho informasaun nebe nia hato’o iha radio BBC.
Ho fulan ida nian laran Salsinha bele hetan influensia husi partes barak, alem dissu, tamba Salsinha mos hatene wainhira nia entrega a’an baa justisa nia presiza defende ninia a’an iha tribunal nia oin.
Relasiona ho aksaun atentadu baa PM, ho no husi deklarasaun Salsinha atraves husi ninia intervista iha radio BBC dois dias depois de aksaun atentado, deklararasaun nebee dehan ninia grupu halo duni tiru ba PM nia koluna, ho deit tiru nebee Salsinha ho nia grupu halo baa PM nia koluna maka aksaun nee sufisiente atu siknifika katak PM mos hetan aksaun atentadu.
Hakerek nain mos hare katak prasangkaan nebee mak hanesan eis PM, Mari Alkatiri fo’o sai (STL 10 de Marsu 2008, intervitsa Mari ho PNN) katak Xanana mak hanesan ema ida nebee la’dun kontente (la simu) PR nia hanoin atu hala’o eleisaun antisipada iha 2009 tamba nee mak iha liu razaun atu kondena Xanana mak iha hanoin a’at baa PR. Prasangkaan Alkatiri nian nee la razoavel tamba enkontru nebee mak PR halo ho partidus politikus sira nebee koalia kona baa eleisaun antisipada, alem de sei fo’o mos tempu baa PM atu buka solusaun baakazu Alfredo-Petisionarius no refujiadus, tuir Mario V. Carrascalao haktuir katak PR mos sei buka tempu atu enkontru dala rua ka tolu tan ho partidus politiku sira atu debate kona baa eleisaun antisipada nee. Tamba nee, tuir Hakerek’nain, foin mak ho primeiru enkontru hodi diskuti kona baa eleisaun antisipada, Xanana sei la foti aksaun ida ho risku bo’ot nebee mak ho hanoin atu lekida PR. Wainhira iha enkontru baa dala rua ka tolu, i depois PR iha ona hanoin atu hakbesik Timor-Leste baa eleisaun antisipada maka dalaruma kondenasaun hanesan Mari Alkatiri nian nee bele tau baa ita hotu nia konsiderasaun. Iha parte ida ita mos buka atu bele hare didiak katak, antes de 11 de Fevereiro, Alfredo Reinado atravez husi ninia DVD fo’o ameasa ona katak iha loron ida, nia (Alfredo) ho ninia grupo sei tu’un mai Dili atu ka’er no futu ita nia lideransa sira. Hare baa ameasa nee, Alfredo Reinado iha ona mos palnu antes atu halo aksaun iha Dili laran.
Se wainhira ita akompanha prosesu kazu Alfredo-Petisionarius, planu ka ameasa husi Alfredo fo’o liu vantagem baa se? fo’o vantagem baa lideransa nebee mak tu’ur iha governo no estadu, ka fo’o liu vantagem baa lideransa partidus ruma nebee mak oras nee la tur iha governo? Iha parte seluk Hakerek’nain mos hare katak se wainhira PR Ramos Horta mate iha aksaun atentadu 11 de Fevereiro maka sei halo eleisaun foun baa PR RDTL. Se halo eleisaun baa PR maka Xanana ninia pozisaun mos sei la metin ho PR foun nebee mak sei mai substitui PR, Ramos Horta. Baseia baa razaun nee maka Xanana sei la foti aksaun ruma hodi lekida PR, Ramos Horta, tamba wainhira Ramos Horta mate maka Xanana sei ku’u disvantagen, la’os vantagem.
Eleisaun Antisipada
Alfredo Reinado ninia mate halo ema barak laran triste, triste ho id-idak nia razaun no id-idak nia sentimentu. Maibe Alfredo Reinado ninia mate halo mos ema balun, liliu politika nain sira laran kontente, kontente tamba buka boleia Alfredo nia mate atu dada no hetan vantagem baa id-idak nia interses partidarius.
Baa governo, ho Alfredo nia mate bele loke dalan ida lais hodi buka solusaun baa problemas rebeldes no petisionarius, no mos liu husi solusaun baa Alfredo-Petisinarius nia kazu governo bele hakat kaman oituan hodi bele resolve problemas refujiadus nebee besik tama baa tinan tolu laran ona. Interese governo nian hodi resolve problemas Alfredo-Petisionarius no refujiadus sai hanesan mos sidadaun nebee iha hanoin diak baa nasaun nee nia interese.
Ho Alfredo nia mate ha’kait baa ho eleisaun antisipada maka sei fo’o vantagem bo’ot liu baa partidu Fretilin nudar partidu opozisaun. Partidu opozisaun sei uza Alfredo nia mate sai hanesan komoditi polilik bo’ot ida iha kampanha nia laran hodi hetan votus barak husi votantes. Partidu opozisaun hare katak, wainhira halo eleisaun antisipada iha tempu badak mai maka votantes husi parte Oeste nebee mak uluk vota baa CNRT, PD no PSD sei vota baa Fretilin. Nee duni eleisaun antisipada politikamente sai hanesan instrumentu ida importante atu lori Fretilin fila hikas baa poder iha governo. Partidu hatene katak sira bele mos uza resonansia Alfredo nia mate iha eleisaun normal 2012, maibe opozisaun hare mos katak eleisaun iha 2012 sei depende liu baa resultadu governasaun AMP nian, se wainhira Alfredo nia mate iha 2008 bele resulta buat barak positivus baa programa governo nian iha periode tinan 5 nee nia laran, maka Alfredo nia mate sei fo’o vantagem ba AMP, li-liu baa Xanana iha eleisaun 2012, la’os baa Fretilin.
Maibe Hakerek’nain hare katak depois Alfredo nia mate no esforsu konkritu nebee mak governo Xanana halo dadaun, hanesan aproximasaun baa Salsinha atu rende ou haka’as an atu ka’er moris Salsinha, buka solusaun baa problemas petisionarius no refujiadus sai hanesan mudansa diak ida atu muda situasaun sosio-politika iha rai nee nia laran.
Liu husi indikasaun nebee mak governo halo dadaun iha estadu de sitiu nee nia laran, sei la fo’o ‘marjin’ baa PR atu anunsia baa publiku katak Timor-Leste presiza eleisaun antisipada ida iha iha tempu badak mai. Mosu perguntas, Eleisaun Antisipadada bele garante estabilidade nasional iha rai nee nia laran iha tempu badak mai? Ou wainhira partidu opozisaun fila hikas ka’er fali governo maka direitamente Timor-Leste bele hetan kedan solusaun baa problema politika-sosial iha rai nee nia laran? Wainhira ita hotu sei ragu-ragu, maka sei razoavel liu wainhira ita ho aten bo’ot fo’o nafatin tempu de periodu tinan 5 nee baa AMP atu ka’er governo hodi nunee bele kria solusaun final baa problema nasionais iha rai nee nia laran. Problema mak nee, governu AMP nee sei solid no bele tahan to’o tinan 4 mai?
Belun analisador politika neebe mak hau respeita tebes , hau sente ita boot nia argumento nee valido tebes no hau apresia tebes .
ResponderEliminarIha timor leste nee iha grupo boot rua ida mak hamlaha ba poder hanesan leao maibe lahatene ukun (good governance) e lahatene kondisaun transformacao social cultural ema timor no ida seluk mak groupo ida neebe hakarak luta ba povu nia interese e hatene povu nia sofremento grupo .
nee duni ....rasionalmente ....grupo temi dehan leao hakarak ukun to tinan 50 nee mak parese mastermind ba attentado ..nee hanesan hypotetical answer .
Lian Naroman no Lian Meno ba Soldado Railakan, Rama Hana no Soldado Makikit Tenente Gastao Salsinha.
ResponderEliminarSoldado railakan, soldado rama hana, soldado makikit, soldado barani tempur dan berani mati demi kebenaran dan keadilan bagi seluruh rakyat Timor Loro Sae, keta tauk mate, mate oin kah mate aban ita nia destinu iha Nain Maromak nia liman laran, maibe la’os hodi kolonialistas nia atan sira nia ordens maka ita tenke hakruk ba sira hodi serbi sira nia interese has liu fali ita nia Povo kik no kiak Maubere maka oin loron susar no terus nafatin tamba sira nia hahalok a’at hirak ne’e.
Asuwain Salsina no maluk sira nebe ke imi horas ne’e seidauk fo’o imi nia a’an ba nain ulun bosok ten no lohi ten sira, tanba sira lohi ita Povo kik no kiak iha tinan hirak nia laran liu ba to’o oin loron ita hodi matan katak rasik hare momos sira la serbe ita kik no kiak nia interesse, maibe sira defende liu maka sira nia patraun kolonialistas nia interesse o sira nia rasik iha ita nia rai doben Timor Loro Sae nia laran. Nune sira hodi manobras oin oin atu halakun ita nia dignidade no identidade hanesan Povo no Nasaun iha mundo ida ne’e nia klaran.
Asuwain Salsinha o mane maluk no kamaradas sira maka oin loron imi kaer kroat iha imi nia liman laran, imi labele hakfodak no tauk ba kolonialistas nia atan sira nia propaganda nebe ke horas ne’e hodi lia fuan no propaganda psikologika hodi deit hatuk ita Povo kik no kiak sira, hodi nune ita o moral no mental fraku ita bele monu ba sira nia lasu hodi kasa ita hanesan rusafuik sira iha Weberek ne ba kah iha Kribas soko laran sira neba. Kroat sira ne’e keta se’e ba ita nia Povo kik no kiak, pelo kontrario imi kaer kroat hirak ne’e o significado bo’ot tebtebes para hodi defende ita nia Povo nia interesse iha rajaun no justisa laran ba ita hotu iha Rai doben Timor Loro Sae nia laran. Maibe, kuando ema a’at sira hodi kilat mai buka ita, ita tenke defende a’an hodi funu hasoru sira to’o neutralisa sira nia hahalok a’at sira ne’e, para ita nia Povo o ita bele moris iha dame no amor ba malu tuir Ita Nain Maromak Jesus Kristus nia hakarak.
Sira atu hodi hetan sira nia objectivu tuir sira nia propaganda mesak bosok ten no lohi ten tantanan deit ne’e, sira buka hodi mobilisa forsas husi rai seluk mai hamutuk o forsas husi ita nia rai laran hodi kolabora sira para mai hamutuk kasa ita, nune sira fo’o naran ba sira nia operasaun konjunta “OPERASAUN HALIBUR”. Opersaun oan ne’e hodi liafuan midar no fantasia o intensaun a’at hodi taka deit ita nia matan maibe sira nia hakarak maka atu ho’o ita, nune sira la hetan tan pressaun husi nebe mai tan ba hodi hane’an makas sira, iha sira nia posisaun hanesan ukun nain iha RDTL nia ma’on okos.
Iha sira nia operasaun konjunta nebe ke fo’o naran ”OPERASAUN HALIBUR” sira hodi sira nia forsas nia ulun maka naran Taur Matan Ruak kah matan delek, Filomeno Paixao kah Paisusu Aibadikur Maubisse nia hodi basa nia rentos i nia sei mih a’an hodi loron ikus mai. O tan chefe sipaio kah polisi maka naran Mateus, Afonso kah se tan se tan. Salsinha Asuwain imi lalika hakfodak ba sira, tanba sira ne’e mesak forsas mercenarias deit hodi matan fuan naklosu ba dollar no pangkat sira, maibe la’os hodi ambrik iha Povo kik no kiak nia sorin hodi defende justisa no razaun . Karacter no natureza hanesan defensor Povo kik no kiak nia la nota ona i nem taun pouku konfere ba sira nia posisaun hanesan Asuwain Falintil liman kroat Povo Maubere kik no kiak nia iha RDTL nia ma’on tanba sira la’os Falintil Veteranos i sira nia relacionamento o funu nain sira laiha liu ona.
Propaganda hirak ne’e hori uluk iha kolonialista nia tempo, kolonialistas nia forsa sira halo operasoens sira ne’e para sira hodi sobu ita nia unidade, nune sira bele fa’e ita hodi bele hane’an ita to’o rabat rai, i nune ikus mai sira bele susu nafatin ita bokor no rai bokor. Hanesan ne’e mos oin loron kolonialistas sira nia atan sira maka oin loron ukun ita nia RDTL, sira buka nafatin formas oin-oin hodi hamoris, haburas no hametin sistema kolonial nia, nune sira mos bele chupa ita didiak hodi lia midar no lia bosok mesak tantanan deit. Maibe ita Povo kik no kiak Timor oan hatene ona saida mak diak no saida maka a’at, ba ita nia moris ba loron oin ne’e, nune mos ba loron seluk mai. Tanba iha tinan 25 ita funu hasoru ita nia funu maluk ABRI sira, ita hatene didiak ona saida mak a’at i saida maka diak ba ita nia moris hodi loron ikus mai ita hatene hotu ona i lalika nain ulun la iha moral sira ne mai lohi tan ita, tanba sira lohi ita, sira sei lohi matebian sira i nune matebian sira sei bolu sira tuir hotu matebian sira nia ainfatin ba halo justisa iha Nain Maromak nia oin.
Atu Timor sai diak no ita hotu moris hakmatek, nain ulun imoral sira tenke halo Atu de Kontrisaun ba sira nia salah e labele gaba a’an demais, maibe tenke haraik a’an, bahinra serbe Povo i la’os tu’ur iha Povo nia kadeira laran buka fali politika befoer nia hodi hane’an Povo, nune halo Povo sai fali ba sira nia atan. Buat a’at hirak ne’e husi kolonialistas nia formas de asaun no modus de vida, maibe oin loron ulun imoral sira la’os mai fali hodi hahalok a’at sira ne’e hodi mai lohi tan ita, ba ikus mai hodi hane’an nafatin ita to’o mate.
Asuwain Salsinha keta hatudu o nia parte fraku ba nain ulun bosok ten no lohi ten sira, o tenke hatudu o nia matenek no barani tubarai hodi foti liman hasoru sira, bahinra sira hakarak lohi tan imi nia destinu sai hanesan imi nia maun Asuwain Alfredo nia. Rai Timor lu’an nune imi bele movimenta avontade, nune mos imi lalika tauk ba operasaun sira nebe ke la iha valor liu ba ita Povo kik no kiak sira nia ineresse.
Asuwain Salsina no kompanheiros hotu, bahinra imi tuba rai metin hodi defende nafatin razaun no justisa ba Timor oan hotu i la fo’o a’an ba nain ulun bosok ten no lohi ten sira, imi bele fiar katak ita nia Povo kik ni kiak iha nafatin imi nia sorin hodi tulun imi hanesan “Ikan iha Be’e laran” i mos sira fo’o nafatin sira nia konfiansa no ajuda ba imi iha fatin hotu2 iha Timor loro Sae nia laran bahinra imi la’o kah, toba kah, ambrik kah, tu’ur kah no tan buat selu-seluk. Maibe se imi entrega a’an ba nain ulun lohi ten no bosok ten sira, imi sei selu o imi nia vida rasik i imi la iha tan ita nia Povo kik no kiak nia konfiansa no tulun tan i nune imi sai duni hanesan renegados no revoltosos maibe la’os tan asuwain sira nebe ke funu ba justisa no rajaun ba Povo kik no kiak sira iha Timor Loro Sae nia laran.
Salsinha Asuwain Barani halo funu hasoru ulun lohi ten no bosok ten sira o nia asu nurak sira mak oin loron halo operasaun maka naran halibur kah habosok hodi haketak ita husi ita nia kamaradas no kompanheiros sira, hodi nune nain ulun bosok ten no lohi ten sira bele alkansa sira nia objectivos para atu haburas nafatin sira nia patraun kolonialistas sira nia modus vivendy i modus operandy iha RDTL nia mahon okos.
Salsinha Asuwain Barani, la’o tuir exemplo oan ida nebe ke hatudu espirito de heroismo ba ita hotu...iha funu tinan 1968 ISRAEL hasoru nasaun nen Arabes sira, Israel afoin atu konkista no okupa Gunung Sinai nia hodi lakun ninia soldados no oficiais didiak deit i besik sira la konsegue adau Gunung Sinai se soldado sira hotu hare ba nia komandates sira mate hotu ona bahinra sira sae foho Sinani nia lolon. Iha ene’e Soldadu ida maka barani hodi nia voluntaridade no nia kbit nia fo’o nia a’an ba hodi ambrik iha nia seksaun oin hodi komanda seksaun nebe nia pertence hodi nia barani no determinasaun sira nain hitu sae duni Gunung Sinai to’o nia o nia seksaun ho’o hotu inimigo sira i nune sira hari sira nia bandera hodi okupa Gunung Sinai to’o oin loron. I soldadu ne’e oin sai liu lebih dari sepahlawan do ke kobarde bo’ot ida bahinra hare situasaun hanesan ne’e la hatene halo saida maka bele afoin ita hetan ita nia viktoria hasoru ita nia funu maluk sira.
Salsinha Asuwain ita nia rai doben Timor Loro Sae nia aspektu ne’e hanesan Vietnam, nune o lalika tauk soldados sira nebe ke hadomi liu osan dolar no feto bonitas sira iha vila laran do ke sira bele fo’o sira nia a’an hodi mate konyol ba ema nain ulun bosok no lohi ten sira nia interese pessoal o ganansia no ambisaun ba poder politiku. Hasal imi halo kanek deit soldado kah ofisial nain sanulu hanesan ne’e, sira nia moral tun hotu i la kleur sira tenke negocia o imi i imi hodi kondisoens akas ba sira hodi lutut ba imi do ke imi maka atu lutut fali ba soldados ke defende fascistas no kolonialistas nia intereses iha ita Povo kik ni kiak nia let iha rai doben Timor Loro Sae nia laran ne’e...
Ita hotu fo’o esperansa ba imi katak se imi tubarai metin ita sei lori ita nia vitoria ba oin, nune ita nia Povo kik no kiak sei hetan moris diak iha paz no hakmatek hodi fo’o amor ba malu. Se la’o hanesan ne’e karik ita Povo Timor tomak husi loro sae to’o loro toba liu husi Atauro to’o Oe-kussi, husi tasi mane liu husi rai klaran to’o tasi feto, ita hotu hotu ambrik fo’o liman ba malu hodi tulun malu atu tane ita nia rain ba halo diak no progresso ba ita nia jerasaun ikus mai.
A Luta kontinua to’o ita konsegue alkansa ita nia vitoria final!
Edition: 11 March 2008
ResponderEliminarSoldadu 465 Serka Metin Salsinha, PM Xanana: Tenpu Hela Deit Ohin
DILI – Komando Operasaun Konjunta mobiliza soldadu armadus hamutuk 465 hodi aserka grupu rebeldes nebee xefia husi Gastao Salsinha.
Soldadu armadu hirak nee, kompostu husi membru F-FDTL hamutuk 300 no PNTL 165.
Komando operasaun konjunta (KOK) deteta ona subar fatin Salsinha ho nia grupu. Oras nee komando konjunta ‘serta’ okupa Pontus estratejia 30 atu Salsinha la bele halai sai.
“Ami akompanha Salsinha besik loos. Ami hatene hotu nia movimentu ba iha nebee. Operasaun konjunta oras nee iha ona Distritu Ermera, nebee okupa pontus estratejia 30,” dehan Vice Komando Operasaun Konjunta, Tanente Koronel, Filomeno Paixão liu husi konferensia imprensa iha kuartel jeral KOK, Farol, Dili, Segunda (10/3).
Komando operasaun mos hatene no akompanha nafatin movimentu elementus Salsinha nian seluk nebee oras nee dadaun fahe malu ona.
KOK Halo patrulha lor-loron iha fatin estratejia, no kolabora hamutuk ho Forsa Internasional FSI ho konaba tatika operasaun iha terenu no, partisipa ativu iha operasaun. Inklui, autoridade sivil no populasaun lokal mos fo kolaborasaun diak ba operasaun nee.
Komando Operasaun Kunjunta apelu ba Salsinha atu evita violensia no tenki rekonhese negosiasaun nebee mak nia halo ona ho Prokurador Geral Republika.
“Kilat nebee mak iha imi (Salsinha no nia grupu) nia liman partensi ba exersitu no polisia nian. Nee hatudu katak, buat sira nee mai husi povu Timor nian, maka nunka uza hodi kontra fali povu,” Filomeno haktuir.
Ba konfijoens relijioza hotu, KOK husu atu apela grupu Salsinha ho buat nebee diak atu bele hetan solusaun ba kazu nee. Husu ba reprezentante Uma Lulik no lisan tenki fo apela ba grupu Salsinha atu entrega aan ba justisa.
KOK sei kontinua servisu hamutuk ba ema hotu nia intrese hodi hetan paz, dezenvolvimentu no moris diak ba povu TL. Maibe, operasaun sira nee sei kontinua iha teritoriu laran tomak atu lori ema hotu-hotu nebee halo krimi ruma ba hasoru justisa tuir mandatu Ministeriu Publiku.
Komando operasaun sei fo tempu ikus liu ba grupu Salsinha atu hanoin hodi konsidera fila fali nia desizaun atu bele fo solusaun los no pasifika ba sira nia kazu.
Komando operasaun iha ultimatum, maibe iha esperansa nafatin katak Salsinha mak fo kontribui ba komanado nebee hein ona durante tinan rua resin.
Laiha obstaklu ba komando operasaun atu kaer Salsinha, maibe sempre akompanha nia movimentu hodi halo presaun para nia halo desizaun lalais. Nomos, lakohi lakon Salsinha husi kontrolu Komando operasaun nian tanba, tauk atu akontese fali hanesan Alfredo Reinado nian.
PM Xanana: Tempu Hela Deit Ohin
Iha parte seluk, Primeiru Ministru (PM), Xanana Gusmao hateten katak tempu ba Tanenti Gastao Salsinha la iha ona no nia rasik maka deside kona ba nia vida.
“Opsaun governu dehan o (Salsinha) maka hili,” hatan PM Xanana ba jurnalista iha Salaun VIP Aeroportu Internasional Nicolao Lobato, Dili, Segunda (10/3), hafoin fila hikas husi Darwin, Australia. PM Xanana hateten, loron ohin, aban la deside operasaun maka sei buka duni nia, hatudu ba nia la iha dalan seluk, la iha dialogu.
Relasiona ho vizita ba Darwin, PM Xanana isplika, nia ba hasoru dereitamente ho PR Horta no esplika kona situasaun Timor.
PR horta rasik hatete, tenpu ba Salsinha mak ohin deit ona (10-11/3), laos hein PR Horta fali mak entregaa aan.
PM Xanana mos isplika ba PR Horta katak operasaun ba Salsinha kontinua nafatin, i forsa konjunta no forsa stabilizasaun internasional besik ona Salsinha.
Salsinha Entrega Aan Diak ba Nia Familia
Prezidenti Republika Interino Fernando Lasama de Araujo husu ba Gastao Salsinha entrega aan, hodi lori diak ba ninia familia ho nasaun iha futuru.
Tuir Lasama katak mensajem hatoo hotu ona, nebe nakonu ho domin. Nebe husu ba Salsinha ho nia grupu atu entrega aan lalais. La presiza hein too Prezidenti Republika Jose Ramos Horta fila maka atu entrega aan.
“Diak ba Salsinha, diak ba povu ida nee no familia tomak TL. Maka dalan ida deit Salsinha tenki entrega aan,”dehan Lasama ba jornalista iha salaun Delata Nova, Dili.
Lasama hatutan, tempu la iha ona no tempu la too tan estadu de sitio atu remata. Lasama husu katak ohin ka aban Salsinha ho nia grupo tenki entrega aan, tanba estadu nia pasesia maka nee deit ona.
“Hau apelu nee dalan diak ba ita hotu atu nunee nasaun nee hetan fila fali paz no hanoin deit ba dezenvolvimentu povu ho pais nee,”Lasama komenta.
ONU Husu Salsinha Entrega Aan ho Paz
Reprezentante Spesial Sekartario Geral ONU iha TL ho misaun UNMIT Atul Khare husu ba Salsinha ho nia grupo atu entraga aan ba komnado konjunta no estadu TL ho paz, kalma no ba justisa.
“Ami fiar katak situasaun rai laran sei lao hakmatek. Loron ida Saslinha ho nia grupo mos sei entrega aan. La iha tan dalan seluk,”dehan Xefi UNMIT Atul Khare, Segunda (10/3), hafoin enkotru semenal ho Prezidenti Interino Fernando Lasama de Araujo iha Palacio da Cinzas.
Husu konaba Parlamentu Nasional halo rezulusaun hodi hari Komisaun Inkeritu Internasional (KII) konaba kazu atentadu 11 Febreiru, Atul responde katak, konaba rezulusaun nee positivu tebes no dalan nakloke ba komisaun KII nebee deit. Konaba asuntu nee fila fali ba kompetensia governu nian atu disidi. dd/ agi/bre
“LIA TATOLI BA POVO TIMOR LORO SAE TOMAK MAKA HADOMI PAZ, JUSTISA NO AMOR BA MALU”.
KABAR HUSI SUARA TIMOR LORO SAE MAKA AMI DETEKTA KONA BA SITUASAUN ITA NIA MAUN NO ALIN, KAMARADA NO KOMPANHEIRO GASTAO SALSINHA OH CS. ITA HOTU TENKE REFLEKTE DIDIAK BA CENARIO POLITIKU IDA NE’E. I ITA HOTU TENKE TOMA ITA NIA POSISAUN HODI LIA LOS NO TUIR JUSTISA NO RAJAUN. NUNE ITA LABELE SOE SALAH MESAK BA SALSINHA NO CS NIA LETEN, TANBA BUAT A’AT HIRAK NEBE KE MOSU NE’E HODI HAHALOK NAIN ULUN “MUTURABU” SIRA NIA, MAIBE LA’OS SAUDOSO MATEBIAN ALFREDO NO SALSINHA CS MAKA HALO. NE’E DUNI NAIN ULUN SIRA TENKE ASUME RESPONSABILIDADE BO’OT IHA ITA POVO TIMOR LORO SAE TOMAK NIA OIN.
Povo Timor Loro Sae hatene katak Alfredo no Salsinha hansan dilema bo’ot ida ba nain ulun sira tanba sira duni maka halo mosu fenomena ida ne’e. Maibe la’os nain ulun bosok ten sira hateten beibeik husi sira nia aparatus propaganda politika bosok no lohi nia katak buat hirak ne’e mosuh tanba Salsinha no Alfredo nia hakarak rasik. Argumentos hirak ne’e la masuk akal sama sekali. Tanba saida maka ita de’an hanesan ne’e? Tanba se’e matenek, sira hatene katak bahinra fenomena ida mosu, la’os por akaso, maibe tenke iha buat ruma maka dorong nia hodi nia sai mai liur kah nakfera. Hanesan ne’e kona ba kaso Alfredo no Salsinha nia kausa prinsipal maka nain ulun sira nia bosok no lohi ba ita Povo kik no kiak nia oan sira atu sofre no terus ba beibeik, enkuanto nain ulun sira goza nafatin hodi kontente, han no hemu, hamanasan, la’o passear o familia sira ba mundo tomak hodi gaba a’an i foti sira nia a’an rasik katak sira mesak matenek iha Timor Loro Sae nia laran ne duni, Povo kik no kiak Timor Loro Sae nia laran so tenke hakruk ba sira hodi rona sira nia ordens i lalika koalia hasoru ba sira. Tanba sira mesak foti a’an hanesan lulik no maromak kabun tek sira so fo’o ordens ba atan sira hodi rona no la’o tuir deit i labele koalia hasoru sira, biar sira halo salah buat barak. Estilo kah modu nain ulun sira hodi ukun rai Timor Loro Sae ne’e hatudu mai ba ita hanesan lolos estilo patriarkal, feudal no monarkiku lolos. Nune ema seluk no rai seluk hatene katak iha Timor Loro Sae ne’e nia matenek mesak deit maka nain ulun bosok ten no lohi ten sira ne’e.
Maibe bahinra nain ulun sira hodi hamosu fali sistema ukun Rai TL ne’e hanesan fali tempu antigo nia, maka ita Povo kik no kiak Maubere labele fo’o tan ulun ba sira hodi sama nafatin ita to’o rabat rai konforme sira nia hakarak.
Nain ulun bosok ten no lohi ten sira hodi lia midar no bosok iha sira nia propaganda politika, koalia kona ba dame no amor malu, maibe sira nia hahalok la tuir los duni buat hirak nebe ke sira heteten sai mai husi sira nia ibu laran. Sira koalia kona ba dame, maibe sira buka atu funu o ita Povo kik no kiak nia oan sira. Tanba ita kik no kiak sira la’os husi sira nia klasse riku nain no butar ten sira, maibe ita memang Povo kik no kiak nia oan rasik duni. Tanba ita mesak husi Povo kik no kiak maka ita lakoi tan ema riku nain no butar ten sira mai hodi nauk no goza ita nia riku soi, binarai, gas, kafe no produktus seluseluk maka ita hotu hatene katak kuda moris mai husi ita nia rai doben TL nia laran. I ita nia riku soi sira n’e, la’os mai husi rai seluk nem taun pouko riku nain no butar ten sira nia aman kolonialistas sira maka lori mai iha ita nia rai laran.
Povo Timor Loro Sae nia riku soi ne’e Nain Maromak kuda duni iha ita Povo kik no kiak Maubere nia rai laran ba ita nia oan no beoan sira hodi ikus mai sira bele hodi moris no goza ba ita nia Rai doben TL nia desenvolvimentu no progresso. Maibe oin loron ita nia riku soi ne’e, nain ulun bosok ten no lohi ten sira fa’e tiha ba malu hodi fo’o moris ba sira nia familia rasik do ke ba ita Povo kik no kiak sira. Nain ulun bosok ten no lohi ten sira hodi koalia kona ba amor. Amor ba se’e los? Amor ba ita Povo kik no kiak? Kah ba nia maluk sira husi nia klase? Tan sah maka ministros sira maka rai fali osan jutaan US Dollars iha sira nia uma kah serbisu fatin? Ne sinal ida mai ba ita kik no kiak sira katak bahinra ukun nain sira nia praktikas henasan ne’e hatudu mai ba ita katak sira hakarak nauk no susu ita bokor no rai bokor nafatin hodi tuir mai hane’an ita kik ni kiak hodi halo ita sai nafatin atan ba bebeik.
Iha e’ene ita kik no kiak hatene katak laiha dame no amor husi riku nain no butar ten sira ba ita rasik. Maibe sira nia hakarak maka hodi “formulas” oin oin hanesan aitan kah raihenek hodi soi mai ba ita kik no kiak nia matan hodi halo ita nia matan sai delek, nune ulun riku nain no butar ten sira hodi aproveita atu hanean ita nafatin to’o ita mate.
Iha ene’e ita la iha alternativa seluk se lai ita Povo kik no kiak Maubere tenke barani hodi hametein ita nia unidade i ambrik hodi kaer ita nia kroat hasoru ema riku nian no butar ten sira iha ita nia rai doben TL nia laran hodi funu hasoru ita nia funu maluk maka riku nain no butar ten sira ne’e, i nune ita duni sai sira husi ita nia rai laran afoin ita kik ni kiak bele sai hanesan mano aman kokorek duni iha ita nia rai i nune ita duni maka kaer duni ita nia kuda tali rasik e so nune ita maka tenke determina duni ita nia destinu e hodi ikus ita kik no kiak Maubere maka tenke ukun ita a’an rasik duni iha ita nia rai doben TL nia laran i nune la iha tan ema seluk hodi hanean ita atu sai tan atan ba beibeik.
Ita Povo kik no kiak nia lia tatoli ba nain ulun bosok ten no lohi ten sira iha ita nia rai doben TL nia laran. Ami Povo kik no kiak nia moris no destino iha ami rasik nia liman laran, la’os mai husi imi. Imi so aproveita tempu irak ne’e hodi nauk, lohi, bosok no supa ami to’o husik hela ami kik no kiak ruin no kulit deit, maibe imi atu halo buat ida diak ba ami laiha liu. Buat hirak nebe ke imi koalia midamidar ba ami ne’e mesak lian bosok no lohi nia, maibe be la’os lian husi nai ulun lolos ba ami Povo kik no kiak sira nia.
Hodi lia tatoli ida ne’e ami hakarak hato’o ba maun no alin, kamaradas no manemaluk Tenete Salsinha Gastao hodi tuba rai metin, kumpre imi nia kompromisso ba ami Povo kik no kiak, katak imi hodi barani defende duni LIA LOS, JUSTISA NO RAJAUN maka imi oin loron la fo’o imi nia a’an ba nain ulun bosok ten no lohi ten sira. Biarba sira mobilisa forsas oin oin ba buka imi, maibe Matebian no Maromak taka sira nia matan sai delek lahare imi bahinra imi la’o besik sira. Halo sira nia tilun sai diuk nune sira la rona imi nia ruburanga besik sira. Halo sira nia laran sai beik nune sira la hatene halo saida los ba imi bahinra sira habesik imi. Halo sira nia ain no liman sai to’os hotu, nune sira kaer kilat mos lahatene atu tiru los se’e, bahinra sira hetan imi iha klot kah iha rai luhan. Halo sira halai tuir imi nia ain no liman kole hotu tanba sira defende ema riku nian no butar ten sira i sira la’os barani hodi ambrik iha imi nia sorin hodi defende mos LIA LOS, JUSTISA NO RAJAUN ba ita nia Povo kik no kiak tomak iha rai doben TL nia laran. Bahinra sira sa’e tuir imi ba iha FOHO LULIK TATA MAILAU KAH MAMELAU kaloan no habuhabut taka sira nia matan nune sira sai beik no lahatene hodi hetan fatin ba imi konforme sira nia hakarak no kumpre patraun sira nia ordens hodi atu hane’an nafatin ita Povo kik no kiak sira iha ita nia rai laran. Hamulak bo’ot hodi Maromak no Matebian nia naran hodi falun imi Asuwain Salsinha sira, nune imi sei manan forsas kolonialistas sira nia atan maka oin loron la’o tuir imi ne’e. Bahinra imi kumpri didiak imi nia missaun imi ida la kanik no la mate tan, tanba imi la nega imi nia maun no alin sira nebe ke mati ba hodi defende LIA LOS, JUSTISA NO RAJAUN. Maibe se’e imi fo’o a’an ba forsas kolonialistas sira nia atan sira, imi sei hetan kastigu todan husi Nain Maromak no Matebian sira i imi nia vida lanaruk ida, nune imi sei sai mati hotu ba nain ulun bosok ten, lohi ten no nauk ten sira ninia hahalok.
FORSAS KOLONIALISTAS NIA ATAN SIRA MAKA HORAS NE’E HUSI KOMANDANTE PIRILEKU NARAN FILOMENO PAIXAO KAH KAIXAO NIA SEI BASA RENTOS TANBA NIA HORI ULUK HODI KILAT HATUS LIMA BA RENDE BA FORSAS OKUPASIONISTAS SIRA HODI ENTREGA NO FAN BA HODI DEFENDE NIA AAN IHA OKUPASAUN INDONESIA NIA TEMPU. I AGORA NIA SAI HANESAN ASUWAIN FALI BA HODI KASA ITA POVO KIK NO KIAK SIRA NIA OAN SIRA, NUNE, PARA NIA AMAN KOLONIALISTAS SIRA BELE GABA TAN NIA HODI FOTI TAN GALAUN KAH PANGKAT BA NIA. MAIBE NINIA HALOHALOK NE’E, ASUWAIN SAUDOSOS MATEBIAN SIRA MAKA SEI AJUSTA KONTAS BA NIA I SEI KAPA NIA MORIMORIS NUNE MOS BA GENERAL BEIK TEN NO BUIFETO MATAN DELEK MAKA NARAN JOSE VANSCONCELHOS KAH TAUR MATAN RUAK, HORI ULUK IHA XANANA NIA KOMPLOTAN LORI KILAT HIRA BA HAMUTUK O BAPAK SIRA I AGORA MAI HANESAN MANU AMAN ATU FUNU FALI HASORU MAUBER NIA OAN KIK NO KIAK SIRA. SIRA NE NIA DESTINU LA KLEUR ONA IMI HEIN DEIT, ITA HARE OH MATAN HODI AKOMPANHA AKONTESIMENTOS HIRAK NE’E, NAIN MAROMAK NO SAUDOSOS MATE BIAN SIRA SEI HALO JUSTISA BA SIRA HOTU. LIA HIRAK NE’E SAI HUSI MAUBERE DESKALSU NIA IBU LARAN, TANBA MAUBERE DESKALSU SIMU FORSA MORAL HUSI NAIN MAROMAK NO MATEBIAN SIRA PARA HODI TUBA RAI METIN, KOKOREK NAFATIN O ATEN BARANI KOALIA HASORU RIKU NAIN NO BUTEN TEN SIRA MAK HORAS NE’E DADAUK UKUN ITA NIA RAI DOBEN TIMOR LORO SAE.
MAUBERE DESKALSU IHA FUNU LARAN LA HAKFODAK BA FUNU MALUK SIRA HODI SOLDADUS O TREINAMENTO OIN OIN, LA’OS OITUAN HANESAN AGORA DADAUK ASU KOLONIALISTAS NIA ATAN NAIN RUA FILOMENO NO MATAN RUAK LORI TUIR ALIN SALSINHA NO MALUK SIRA SELUK NE’E, MAIBE ULUK NE’E SOLDADUS OKUPASIONISTAS MAI HATU KAER NO HO’O AMI OAN KIK NO KIAK MAUBERE DESKALSU NE’E HODI HATUS RIHUN BA RIHUN, SIRA LA BELE KAER DUNI POVO KIK NO KIAK NIA OAN MURAK MAUBER DESKALSU, TANBA MAROMAK NO MATEBIAN HAKARAK HUSIK LISAN DIAK IDA NE’E BA OAN MAUBERE DESKALSU BELE AMBRIK NAFATIN IHA NIA INAN NO AMAN, MAUN NO ALIN, MANE MALUK NO RAN MALUK, KAMARADAS NO KOMPANHEIROS, KIK NO KIAK SIRA NIA OIN HODI DEFENDE O LIA LOS, JUSTISA NO RAJAUN, SO HODI NUNE MAKA ITA KIK NO KIAK IHA RAI TIMOR LORO SAE TOMAK NIA LARAN BELE HETAN PAZ NO AMOR, MORIS HAKMATEK HODI JUSTISA SOCIAL BA ITA HOTU KIK BA BO’OT LAIHA DIFERENSA BA MALU KONFORME NAIN MAROMAK NIA HAKARKAK DO KE TUIR EMA RIKU NAIN, BUTAR TEN NO LOHI TEN SIRA NIA HAHALOK A’AT SIRA NE’E, MAKA OIN LORON HALO ITA TERUS BA BEIBEIK.
Husi imi nia maun Maubre Deskalsu iha RAMKABIA nia tutun hodi se’e matan no se tilun ba imi nia movimentu to’o ita hetan ita nia libertasaun total no kompleta, so nune ita kik no kiak maka tenke ukun duni ita a’an rasik iha ita nia rai doben TL nia laran.
Iha Foho no Ailaran Timor Loro Sae, loron 12 Marso 2008.-
Ba Ramkabian, ema la halis nem uitoan hanesan fuk lahan ida. Nem Gastão Salsinha hakarak rona buat-amak lohi teen Ramkabian maulohi ida nee. Karik Ramkabian nee inflitrado boot bakin no bais nian. Ema nee ema aat, timor oan lalika rona ema ida naran Ramkabian nebee hakarak estraga Timor ukun an ida nee. Ema nee karik bulak ida mak koalia la iha liu rasional, ema nee hamorok raan ida neduni la bele fiar, labele rona.
ResponderEliminarRamalau-Kablake-Matebian foho lulik, buat-amak nee uza foho lulik hirak ne nian naran hodi halo propaganda ba nian interese tuir nian sentimento irrasional...
Foho lulik tolu nee sei babeur ema nebee laran metan neon nakukun hasoru ukun na'in sira iha oras ida nee.
Babeur nia, matebian sira buti mate, silu tohar no fokit nian klamar sai husi nian isin !!!
Hooouuuurrrrriiiiii !!!!
Los duni, Rui, hori uluk o hodi o nia malisan bo’ot ne’e, o no o nia jerasun barak maka sai kolonialista portugues nia atan hodi hein no kesi o nia patraun kolonialistas sira nia kuda tali nune mos fasi sira nia fen no oan nia bornal gentio sira.
ResponderEliminarDala ruma o fasi sira nia kuekas no kalsinas sira, o hetan labarik nia ten hanesan pandelo, i o hodi o nia beik ten ne’e, o hanoi katak ne’e pandelo diak ida, o hakfodak hodi klamar semu, o tolan lalais i kus mai o basa rentos katak o han tia o nia aman kolonislistas mutin sira nia ten.
Ba ikus mai, o komo la hetan tan o nia patraun kolonialistas sira, hodi fo’o nia pandelon ba o han tan hanesan hori uluk. O komesa sente ladiak iha ene’e o nia opsaun maka o halai fali ba RI hodi moen moen o fan fali o nia inan, feton, bin, oan feto no fen rasik ba o nia aman kabutasak Bapak sira hodi mai ukun rai Timor i o mos tuir tan o haklalak hodi ibun luan no beik atu fan tan rai Timor Loro Sae nia murak no nia diak ba ema a’at sira maka o nia patraun kolonialistas portugueses no indonesios sira ne’e.
O Rui oan ne’e, o memang ikus mai mahu bo’ot ida i agora soe fali piada ba se los? Asu oan bulak ne’e no bandido bo’ot ne’e, o halai tun sae o la hetan buat diak ida o maka simu deit malisan hodi fan rai no fen oan sira ba ema rai seluk hodi goza o asu beik ten nia oan, o kanta los saida lerek iha forum oan ne’e? Se o laiha argumento atu poste iha forum ne’e, diak liu o ba fase kueakas o nia aman sira maka oin loron hein hela o iha pantai Dili kah Pantai kelapa, kah Pantai Pasar Putih, sira hotu kontente hein o, atu fo premeio bo’ot ba o, tanba o memang sira nia kaki tangan yg pantas di hargai.
Memang tanba o nia hahalok a’at ne’e, Matebian, Kabalake, Mamelau kah Tatamalau no Ramelau sei kasa o hodi rama no diman ba o nia kidun matan o sei mate ambrik i la kleur maluk sira nebe ke halibur hamutuk iha forum haksesuk ne’e sei rona novidade diak i bele basa liman no haklalak ba o nia mate tanba o merese mate duni tanba o sang pahlawan ba fan kidun no rai nune mos fan fen no oan feto, kah bin, alin feto kah inan rasik ba hodi deit o nia imoralidade bo’ot tebtebes no moen bo’ot ba ami Timor oan tomak hodi hare o nia hahalok nebe ke la sesuikan hanesan ema normal i Maromak nia kriatura duni. Maibe o selalu akte oin seluk la tuir ami timor oan nia kultutra no tradisaun.
Ai Rui beik ten oan ne’e, memang o koalia mangame deit, tanba nune maka o tenke simu o nia resposta falun bo’ot ida ne’e, para o hatene. Asu beik ten hanesan o ne la merese moris iha ami Povo kik no kiak Muabere nia rai laran.
Horas ne’e dadauk o hotar hela o nia a’an rasik tanba o besik mate ona duni, la kleur ona, tanba ami nia maun no alain, feton no bin, inan no aman, oan no be’oan sira maka ni aran nakfakar ba rai domin TL ne’e tanba o duni maka fan ba o nia aman bapak kabutask sira ba nune o bele menikmati ninia hasil ba o nia moris loron ba loron. Matebian sira be o fan ne’e maka sei se’e mata no se’e tilun ba o nia lala’o i la kleur o hare’e ona bandito no maldito oan ne’e.
Tanba oin loron ami sei hanoin o ne’e maka ami lakohi haruka ami nia maun no alin, kamaradas no manemaluk sira hodi tuir o nia ain fatin, se lae o la hakat tan mota bekora bahinra o hakfodak o tama kedas iha keradjahan o nia aman LUCIFER nia iha AIKLAK BO’OT LARAN IHA INFERNO NEBA HEIN HELA O.
Ami hein katak o sei kokotek to’o tinan ne’e remata, se’e la’e iha ene’e ami ema bulak Mate restu sira ne’e o hamutk ami nia maun no alin matebian sira maka sei buka tuir o to’o ami hetan o nia moris oin sah ne’e i ami sei foti o ba to’o iha o nia aman LUCIFER. Nune mos matebian sira sei babeur o i o sei mate ambrik deit bahinra o simu no le’e surat ne hotu o sei dada his kotu nune o nia klamar ba gosa nafatin hamutu o nia aman kolonialistas sira. Tanba , Rui matebian ne’e nia pedido ami haroan Nain Maromak hodi huso Nain Lulik sira reza Misa Requin ba Rui nia klamar atu ba nia aman LUCIFER iha Aiklak laran iha Palacio naran INFERNO ba Ulun bo’ot ida maka naran Rui fan rai, fan fen, fan bin no alin feton sira, fan inan no oan feton sira ba nia a’an rasik nune nia bele goza no hodi bernafas di bumi TL nia laran hodi kanta hasoru ami rai nain sira maka hodi ran, kulit no ruin ba oin loron liberta Rai doben Tl, nune Rui oan ne be goza hodi hamulak nia a’an ba atu lalais ba INFERNO.
Adeus Rui, hein katak o nia Apa Lucifer simu o nia klamar iha INFERNO hodi festa bo’ot hodi osan mean no osan mutin maka hori uluk nauk husi rai doben TL nia laran o fan hotu ba o nia aman Bapak kabu tasak sira!
O Rui asu bulak ne’e, o bele halo tok refleksaun ida, sei o nia ulun los karik o nia aman sira nebe ke o bolu nain Ulun sira ne’e la merese simu kastigu ida nebe ke Matebian no Nain Maromak fo’o ba sira afoin dadauk mai ne’e.
Kastigu ida ne’e la’os o nia hakarak kah ami nia hakarak, maibe tanba imi sira nebe ke han hamatak ami Povo kik no kiak nia susar no terus nune mos imi sira nebe ke nega ami nia matebian sira nia valo,r imi sei mate mohu hotu iha ami Maubere kik no kiak nia Rai doben Tl nia Laran. Ida ne’e la’os lia fuan bosok kah halimar maka ami hateten ba o sei bandido oan ne’e. Maubere Deskalsu no Ramkabia nia liant toda i nia lian lulik sei fo’o barani ba Maubere oan sira hodi kadi dadauk ona nia kroat atu ba buka o i sira sei tesi o nia kakorok la kleur ona, ita hein Historia Maubere nia sei fo’o sai justisa no lia los ba imi hotu nebe ke oin loron bukan moris diak deit o ami kik no kiak nia terus, nia susar no nia matanben.
haha....hau gosta liu mak ida houuuuuuurrrrrriii nee..hahaha...kesi nia, fokit nia klamar hosi isin, babeur nia...
ResponderEliminarSlideshow kona ba kultura no lisan Timor nian:
ResponderEliminarhttp://www.slide.com/r/QnhYi0Mo6T_M40FF-K8OWq7DCeBTQbvz?previous_view=lt_embedded_url
http://www.slide.com/r/QnhYi0Mo6T_M40FF-K8OWq7DCeBTQbvz?previous_view=lt_embedded_url