VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20160601

HANOIN HIKAS: “Maukura” Nia Historia Luta Hamutuk Ho “Lasama”

"Hau nia dignidade, la as liu dignidade nasaun nian". – (Fernando Lasama Araujo)
Loron 2 Junho (2015/2016) halo tinan ida Saudoso Maun Lasama fila hikas ba Aman Maromak nian Kadunan Santa. Loron nee konvida ita hotu halibur hamtuk iha “Serimonia Koremetan” nebe sei halo iha loron rua nia laran, Sesta no Sabadu. (Klik hare programa iha ne’e: Serimonia Koremetan).

Hanesan ita hotu hatene Lasama nia “entrega-an” ba Rain no ba povu, no nia companheirismo nudar militante iha funu laran no amizade iha relasaun humana nudar belun no maun-alin. Nia virtude no valor sira exemplar no wa’in tebes, nudar exemplo kmanek ida atu banati tuir, liuliu hodi tane “As Dignidade Nasaun” nian ho fuan no ho domin. Ho nune espirito companheiro Lasama nian la lakon le’et deit iha ita nia kbi’it moris no luta hodi kumpri no kompleta kna’ar lulik nebe ita jura hamutuk ba rain Timor-Leste no ba povu Maubere.

Tuir mai FH haklaken, atu ita hatene tan, historia balun husi companheiro Francisco Mau-Kura Fernandes konaba jeneroza luta Saudoso Lasama iha tempo Resistencia no Ukun-an. Testemunha ne’e autor hakerek ho intuito fo honra ba Saudoso Lasama iha nia Loron Koremetan. Iha parte rua mak autor konta nia “historia”: “Konversa No Diskusaun Ho Maun Lasama” (FB, May 27 at 10:22pm), no “Oinsa Nia Konhece No Luta Hamutuk Ho Lasama (FB, May 29 at 12:55pm).

A luta continua!


“Maukura” Nia Historia Luta Hamutuk 
Ho “Lasama”


FB, May 27 at 10:22pm

HAU LEMBRA FALI AMI NIA KONVERSA NO DISKUSAUN HO MAUN LASAMA IHA TINAN 2011, IHA NIA RESIDENCIA AILOK, LARAN

Foto F Maukura (FB)
Hanoin hikas maun Lasama, waihira iha tinan 2011, nia sei hanesan Presidente Parlementu Nacional, hetan nia alin sira no bolu ba hodi tuir ho nia hodi halo diskusaun kona Futuru Timor-Leste nian.

Iha momentu neba, hau nia Partido Politik lahanesan ho nian, maibe ami bele Partido Politika lahanean, maibe Juramentu RENETIL nian nebe ami halo durante resistencia mak kesi ami hanesan Maun ho Alin tamba hadomi Timor-Leste.

Hau kuandu hetan ka hasoru Maun Lasama, Hau dehan ba nia (Lasama) katak Partido Politika nee hanesan instrumentu deit hodi ita kontinua halo buat ruma ba hadia moris povo nia sekuandu Povo ida nee fo fiar ba ita.

Maun Lasama sempre konkorda hau nia hanoin ida nee, kuandu hau ho kolega sira seluk funda FRENTI MUDANCA mos hau fo hatene ba nia katak “Maun hau mos decide atu participa akitva (Hau informa direitamente ba nia iha nia residencia Presidente PN) katak hau harin ona Partido”. Hau nia Maun Nando nee ema ESTADISTA DUNI, nia komprende no nia fo tan korajen katak “bele ba halo kampanha no liu liu fokus ba eduka ita nia povo”.

Tamba ema RENETIL hili idak idak nia Partido Politik demokratikamente. Kumpri tuir C-RDTL nian. Ami nunka obriga malu, hotu hotu kontinua preokupa nafatin futuru Timor-Leste nian. RENETIL kuaze iha Partido Politik sira hotu.

Fernando Lasama, Estadista no Lideranca ida ke mos duni, wainhira nia mai iha Pataya Thailandia, hau mak akompanha nian iha fulan maio 2015, nia bolu hau ho kompanheiro Alex, ba foti nia osan iha ATM, nia husu hau mak dada nia osan, tamba dada ATM iha Thaiandia osan nebe sai laos dolar maibe konverte automatika ba Thai Bath… ami lao iha dalan, nia dehan mai hau, “Maukura, hau nia osan iha ATM laiha, talves hau nia osan iha ATM hela $300 dolar deit, nee konverte ba Thailandia nia osan hira??” Hau dehan ba nia “talves 9000bath deit” no nia dehan “entao o dada deit 6000bath…” Kuandu hau dada nia osan, hau nia matan wen atu sai, tamba hau nia laran hanoin nune, Ex Presidente PN, Ex Vice PM no agora Ministro Koordenador osan laiha nee, (Hau nia laran hanoin katak hau nia Maun Lasama Kumpri duni nia Liafuan, tamba ami nain rua dehan ba malu katak “ami so hadomi Timor-Leste deit”.

Hau hakerek istoria badak ho hau nia laran triste kuandu hanoin kona ba Lasama.

Kuandu nia fila husi Thailandia ba Dili, ami nain rua promete malu atu hasoru malu iha dia 3 ka 4 June 2015 iha nia office, maibe kuandu hau too iha Denpasar-Bali dia 2 June 2015, hau rona katak Maun Lasama laiha ona.

Tamba nee, hau tur hodi hanoin, agora destaves, ami mesak deit ona, maibe hau kontinua enkoraja hau nia aan AMI PRONTO ATU HAOSORU DESAFIU NO SEI LAKOLE ATU HADIA FUTURU TIMOR-LESTE NIAN HO KNAR SAIDA DEIT.

HAKUAK BOT

May 29 at 12:55pm

SEMANA IDA NEE NIA LARAN MAI HANOIN HIKAS MAUN LASAMA BA NIA LORON KOREMETAN. (NIA HUSIK HELA ITA HOTU DIA 2 JUNE 2015)

Foto F Maukura (FB)
Antis hau ata atu hakerek tan, kona ba hau nia konhece pesoal sobre LASAMA, hau ata hatete katak foto album ida nee (hare iha foto), ULUK MAUN LASAMA MAI PARTICIPA HAU NIA LORON FESTA KAZAMENTU SIMPLES NEBE HALO IHA BEBORA, 27 Janairu 2001. Naton neba, hau hanesan Vice Secretario-Geral RENETIL.

Hau konhence no rona LASAMA nia naran durante resistencia husi Rede Clandestina, nebe rona katak Estudante Timor oan sira, nebe mak eskola hela iha Denpasar, Bali, harin organizasaun ida naran RENETIL iha 20 June 1988. Hau rona kona ba informacao nee, hahu husi 1989 depois Amo Papa Joao Paulo II visita mai Timor-Leste 12 Outubru 1989. Depois Amo Joao Paulo II nia visita no demonstracao iha Tasi-Tolu, nee, (Hau mos iha neba tamba Naton sei sai Akolitos Igereja Motael nian) nebe hau hare rasik Maun sira nebe halo Demostracao iha Tasi-Tolu, naton nee, Hau sei ho idade 15 anos.

Depois Amo Papa nia visita remata, Janeiru 1990, hau mos hola parte activa ona hodi participa iha aktividade Klandestina, hodi hamutuk ho kolega Bairo- sira (Kolmera) harin Grupu Klandestina ho Naran “Repolho”. Ami nain sanulu, hahu halo uluk Juramentu HEMU RAN, no Jura ba Rai Lulik no Matebian Heroi (Uza Nicolau Lobato nia foto) hodi hakarak rasik ho laran fo aan ba Luta ba Libertacao da Patria.

Husi aktividade klandestina nee, hau nia vida sei naruk hodi bele hakat liu TNI nia asaltasaun iha Loron 28 Octobru 1991, Igereja Motael, hodi hau nia Amigo no Kamarada da Luta, Sebastiao Gomes mate, no Masacre 12 Novembro 1991.

Agora ita husik hela hau ata nia aktividade husi 1990-1995 iha Dili, ita sei fokus ba atu koalia kona ba Oinsa hau ata bele konhece Maun Lasama.

Agusto 1995, mak hau arangka ba Malang, Jawa-Timur ho objetivu atu kontinua hau nia estudo iha Jawa, Indonesia.

Hanesan, hau dehan iha leten katak, hau atan hahu rona Maun Lasama nia Naran atraves rede Klandestina sira. Depois 12 Novembro 1991, no estudante timor oan sira mos organiza demostracao iha Jakarta hodi protesta masacre iha Santa Cruz, Dili, 19 Novembro 1991. Hodi nune, Maun Fernando LASAMA mak responsabiliza ba aktividade klandestina RENETIL nian, hodi ema ABRI sira kaer nia hodi jugla nia no nia hetan sentenza kastigu nia ho tinan 9 iha Prizaun Cipinang, Jakarta.

Kuandu hau too iha Malang, Jawa, hau rona, LASAMA mos iha hela Kadeia, Maun Samalarua (Jose Neves) mos iha hela Kadeia Malang nian.

Kuandu hau too iha Malang, Kolega sira iha Malang lahatene katak hau mos lolos nee sei aktiva hela nanis ona iha aktividade Klandestina sira, iha Dili. Hau mos membro ba Grupo “Repolho”, nebe halo ligasaun ho “Caiza Dez” nebe ligasaun mos “Kaiza Bemaki” Baucau nebe liga direitamente ho Komandante David Alex no FALINTIL SIRA IHA AILARAN. Nune mos hau mos membro OJETIL-Dili.

Fulan Febreiru 1996, Hau ata SARANI- (hodi halo Juramentu ba dalarua ) ho Rai Lulik ida nee katak sei fo hau nia vida ba Luta UKUN RASIK AAN, hanesan Militante RENETIL. Naton neba, Kompanheiro Mariano Sabino mak diriji hau ata ho kolega sira seluk nia Juramentu.

Hau foin hasoru lolos no oin ho oin ho LASAMA iha PMKRI-Jakarta, depois ami ba halo Demonstracao hodi ejiji ba REFERENDUM iha DEPLU, 12 June 1998. Kuandu kolega PMKRI sira mak fo fatin ho sira nia SEDE hodi ami bele ba hela provesorio. Nune mos kontinua halo demontracao iha Kantor Kehakikaman, Menteri Muladi, hodi ejiji Pembebasan Maun Bot Xanana nian.

Depois, naton neba Maun LASAMA ema fo ona nia “bebas dengan Syarat” maibe nia tenki ba halo nafatin Laporan. Ho nune hau konhece diak liu tan Maun Lasama tamba, hau mos sempre ba mai entre Malang no Jakarta hodi participa aktividade sira nebe mak halo iha Jakarta, July 1998 ate Febreiru 1999, kuandu Maun Bot Kay Rala Xanana Gusmao konvoka reuniao ho Joventudi sira hotu husi Jawa ho Bali no husi Timor (Organicao Joventudi sira hotu) iha Komakra Salemba, hodi fo orientasaun para harin Joven Resistencia sira ba PRESIDIUM JOVENTUDI LORIKU ASUWAIN para konsolida aan didiak hodi mos ajuda CNRT ba enfrenta REFERENMDUM 1999.

Durante sei iha Pisangan Jakarta, sempre halo bebeik diskusaun ho Maun Lasama, tamba nee, hau komu sempre koalia bebeik ho nia, halo hau nia simpatia no admiracao bot bebeik ba Lasama. nia sempre hatudu duni katak nia kapacidade Lideranca, iha hau nia laran hau hatete katak nia LASAMA NEE ESTADISTA DIAK IDA NO FUTURU LIDER TIMOR-LESTE NIAN.

Nee duni, konhece LASAMA mos diak liu tan, kuandu ami servisu hamutuk hodi halo mobilizasaun povo hodi ba hasoru REFERENDUM 30 Agusto 1999.

Nee duni, LASAMA, ema ida honestu no iha integridade, Lider nebe iha mos visaun ba oin. NEE DUNI, HAU KONHECE LASAMA durante resistencia, depois Timor-Leste restaura ona Independencia 20 Maio 2002.

Antis restaracao, hau hasoru Maun LASAMA iha SEDE RENETIL kuandu nia fila husi Australia. Ami Hahu koalia ona oinsa ita nia participasaun depois Timor-Leste UKUN Rasik aan. HAU RASIK DEHAN BA NIA, DIAK MAUN LASAMA HARIN PARTIDO IDA, HODI NUNE BELE KONTINUA AKOMPANHA PROCESU DESENVOLVIMENTU NEE BA OIN. Maibe antis sira harin Partido Demokratiku nee hau fila fali ona ba Malang, Jawa Timur, hodi halo remata hau nia estudo. NEE DUNI HAU LA ENVOLVE IHA FORMACAO PARTIDO DEMOKRATIKU NE.

Maibe Hau nia naran rejistu fali hanesan militante FRETILIN iha Suku Kolmera, tamba hau nia kolega sira uluk harin Grupo “Repolho” nee, hatama ona hau nia naran hanesan Militante FRETILIN, tamba Hau nia Katuas rasik ema FRETILIN nanis desde 1975. Iha hau nia artigo ida nee, hodi dedika ba Maun Lasama nia Koremetan nee, mak hau hakarak koalia kona ba hau ata nia konhecementu kona ba MAUN LASAMA, liu liu Maun LASAMA HUSIK HELA VALORES LUBUK IDA KONA BA HADOMI TIMOR-LESTE. TAMBA NEE HAU LA DUVIDA ANTIS NIA ATU MATE hodi nia hasai LIAFUAN IDA "HAU NIA DIGNIDADE LA AAS LIU DIGNIDADE ESTADO TIMOR-LESTE NIAN”. Tamba nee, hau hanaran LASAMA IS THE MAN WHO HAS DIGNITY AND HE SHOWS US HOW WITH FULL INTEGRITY TO LOVE HIS LOVELY COUNTRY.

Ema kuandu husu fali karik, hau nia naran mos??? MAUKURA NE SAIDA?? EMA RONA ho ansi ema pasti hafodak katak NARAN NEE KOMIK ITUAN, Maibe Naran nee naran adat nian, no naran hau nia avo nian, HAU KUANDU MORIS MAI HAU NIA INAN AMAN TAU DUNI NARAN NEE, ANTIS HAU BA SIMU BATISMU. Hau nia naran MAUKURA SIGNIFIKA EMA NEBE PROMOVE PAZ OU EMA NEBE MAK SEMPRE FO SOLUSAUN, karik ema moras, persija kura.

Iha Maun Bot ida, Hau labele temi nia naran, DEHAN MAI HAU,, MAU-KURA, O KURA SAIDA ONA??? Maibe hau lakohi hatan, maibe IHA HAU NIA LARAN KARIK LORON RUMA TIMOR-LESTE PERSIJA TAN DALA IDA, HAU MOS SEI KONTRIBUI.

Atu ramata, HAU ATU DEHAN TAN KATAK LASAMA FO EXEMPLO BARAK TEBES OINCA SAI ESTADISTA NO FO VIDA BA NASAUN DOBEN NEE. HAU HAKARAK FO HAU NIA TESTAMUNHA NE KATAK LASAMA NIA REKENING IHA BANK MANDIRI $300 Dolar deit. Nia saldo $300 dolar nee, nia rasik mak haruka ba dada hodi hasai deit 6000 bath,,, irmao Alex de Araujo, bele sai testamunha.

TIMOR-LESTE HAKARAK BA OIN, PERSIJA LIDERANCA HONESTU HANESAN LASAMA. HODI NUNE DEIT MAK ITA BELE LIBERTA POVO HUSI KIAK NO MUKIT, SELAE, ITA KOALIA BELE BARAK SEI HANESAN RETORIKA DEIT. INDONESIA IHA ONA EMA HANESAN AHOK, HAU LAFIAR SEI LAIHA TIMOR OAN RUMA HAMRIK ATU LORI TIMOR-LESTE NIA UKUN AAN IDA NEE BA EMA HOTU.

MAK NEE DEIT, HAKUAK BOT, LASAMA PERSIJA NAFATIN ITA HOTU NIA ORASAUN BA NIAN.

R.I.P HAU NIA MAUN LASAMA, MAUN NEBE ESTADISTA NO HONESTU.

Franscisco Mau-Kura Fernandes
https://www.facebook.com/francisco.d.fernandes


Nota FH: Textu ho Foto foti ho aseitasaun husi autor Franscisco Maukura Fernandes.

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.