VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20110130

200% osan povu nian ba Partidus Politikus: Sei merese lori povu maubere nia naran?

Fretilinho Maubere Junior*

Iha OJE2011 aloka osan total US$1,000,000.00 ba subvensaun publika ba Partidus Politikus (PP) sira. Maibe husi FRETILIN esforsu halo lobi iha Parlamentu Nasional (PN) ba deputadus balun husi AMP (Aliansa Maioria Parlamentar) suporta ba proposta numeru 84, ne´ebe hatama tan osan ba rubrika transferencia publika ba PP ho montante US$5,500,000.00.

Total osan ne´ebe maka hatama ba subvensaun publika hamutuk US$6,500,000.00, hasae ba 500%. Tuir Jornal Nacional Diário (JND) iha ninia edisaun (19/01/2011, paj. 5), ”ho osan US$6,500,000.00, tuir Lei partidus politikus no. 3/2004 no Lei no.6/2008, konaba rejime juridika ba financiamentu partidus politikus, partidu Fretilin sei hetan osan total US$2,100,000.00”.

Iha haksesuk malu konaba proposta no. 84 bankada Fretilin nian provoka debate ne´ebe manas. Husi sira ne´ebe asina proposta ne´e mos mosu polemika iha partidus ne´ebe sira representa. Husi PSD, xefi bankada mos asina proposta ne´e, maibe tuir Deputada Mária Paixão dehan katak ”ami nia xefi bankada mos asina, maibe lori nia naran rasik, maske husi PSD rasik kontra proposta ne´e (TVTL, 26/01/2011)”. Maibe tuir info ne´ebe maka hetan husi bankada FRETILIN katak, iha esforsu ba bankada hotu-hotu no liu partidus kiik sira maka apresenta proposta ne´e.

Husi bankada KOTA, katak parte FRETILIN mos ba lobi sira hodi asina proposta no. 84, maibe deputadu Manuel Tilman hatan katak ”asina proposta para fó han bosu partidus bot sira ka!”. Husi parte CNRT, liu husi Aderito Hugo, ”deputado CNRT ne´ebe asina proposta ne´e tamba hodi facilita debate no presaun husi partidu FRETILIN (hare TVTL, 26/01/2011)”.

Partido Demokratiku (PD), UNDERTIM, PUN no KOTA, la asina proposta, mos la muda sira nia posisaun iha votasaun. Tamba deit polemika naruk, husi meja PN hola posisaun ultrapassa obstakulus, hodi hatun proposta aditamento US$5,500,000.00 ba US$2,000,000.00.

Maske hatun maibe hasae nafatin 200% osan povu nian ba partidus politikus sira. Partidu FRETILIN ne´ebe proklama katak lori povo Maubere no povo aileba sira nia naran, afinal sira nia preokupasaun ba elites partidus politikus sira.

Sira la preocupa ho problema inflasaun ne´ebe ás, ninia impaktu ba povo maubere no aileba sira. Sira la preokupa ho impaktu husi mudanzas klimatika ne´ebe bele dait ba povo maubere ho aileba nia moris. Sira la preokupa ho problema folin mina rai nian nebe'e folin sae, provoka greve husi mikrolet, ne´ebe la buka solusaun sei dait ba tó taxi no transportes sira seluk. Problema uma ba populasaun iha ex-Brimob, Aitarak laran, no fatin seluk, tamba konfronto justisa vs atuasaun humanitaria.

Problema sira ne´e maka tuir lolos preokupasaun husi representante povu ne´ebe klaim katak lori povo Maubere no Buibere sira. Se koalia lori povo Maubere no Buibere, tamba ne´e maka husu tan osan ho total US$5,500,000.00 + US$1,000,000.00.

Tuir deputada Cipriana Pereira, husi partido FRETILIN, "osan ba partidu importante tebes, hodi halo formasaun ba quadros, artikulasaun politika no prepara lideransa lokais, husi sukus, to´o preparasaun ba municipius".

Hare osan ida ho montante ida bot hanesan ne´e, tuir lolos aloka fali ba instituisaun solidariedade sosial, ba programa hatun ka hamenus kiak, du ke aloka osan ho montante ida bot ne´e ba fali partidus politikus. Lakohi dehan la iha moral, maibe atu dehan deit la justo, se deputados sira manan osan fulan ida US$3,000.00, nusa maka partidus sira la halo hanesan kontratu ida ho deputadu sira husi vencimentu ne´e bele kontribuí, exemplo, deputado ida fó US500.00-US$1,000.00 fulan ida ba partidu, ho metodo ne´e partidu Fretilin ho deputadus hamutuk 21, hatama osan ba partidu total fulan ida entre US$10,500-Us$21,000.

Hasae osan ba partidu iha momentu ida ne´e, ladun realista ida, la justo tamba povo sei kiak, sei moris ladiak. Maibe partidus politikus hakarak hasai tan osan hodi prepara sira nia dalan ba kaer ukun, tamba sira hanoin ona ba eleisaun 2012.

Hare husi aspektus socio-politiku, hatudu katak partidu FRETILIN ne´ebe ninia Sekjen Mari Alkatiri foin dadaun ne´e hananu los katak sei manan eleisaun 2012. Ho husu osan tan ne´e, hatudu katak partidu FRETILIN la fiar an ona, tamba sira tauk ona no prepara an ba kombate dificil iha eleisaun 2012. Tuir deputado Estanislau da Silva, ”partidus ne´ebe ohin bot, iha 2012 sei sai fali kiik, partidu sira ne´ebe kiik sei sai bot iha 2012" (TVTL, 26/01/2011).

Husi Estanislau da Silva ninia deklarasaun ne´e hatudu katak pragamatismu politika husi partidu FRETILIN rasik, katak eleisaun 2012 laos facil ona. Ható mensajen ba publiku katak FRETILIN mos prontu atu lakon tamba kombate mos dificil.

Tamba ne´e maka tenke ba tane liman no hakneak ba CNRT hodi asina proposta aumenta tan osan ba partidus politikus sira. Husi parte PD, liu husi xefi bankada, Adriano Nascimento, rejeita ba proposta 84 tamba razaun sira tuir mai ne´e: ”la iha moral, etika no sensibilidade. Se Parlamento Nasional, elimina osan total US$1,000,000.00 ba Presidente Republika hodi hatun no hamenus kiak. Se tuir estado haruka ema kbiit laek sira abandona uma iha ex-Brimob, hatama fali osan ba partidus politikus ho montante ida ke bo'ot tebes" ( JND, 27/01/2011, paj.1 no 14).

Ba deputado Lucas da Costa, husi PD, iha ninia intervensaun katak “partidus bo'ot, hanesan Fretilin sai bo'ot tamba sira nia lideransa diak, mos partidu CNRT bo'ot tamba ninia lideransa diak, laos tamba osan. Labele lori fali lejitimidade demokratiku hodi justifika ba hegemonia iha sistema demokratiku" (TVTL, 26/01/2011).

Iha debate OJE2011 ne'e iha debate konaba proposta no. 84, partidus kiik sira sai derotado maibe sira manan iha determinasaun ba valores ne´ebe maka sai hanesan mata dalan, maka: moral, etika no justisa social. Husi parte partidus bo'ot, uja sistema demokratiku hodi justifika ba poder hegemonika, hanesan rekonece deputadu Estanislau da Silva katak ”lojika preporcionalidade tamba sistema demokratiku" (TVTL, 26/01/2011).

Sei nune, FRETILIN sei merese lori povo Maubere nia naran?

* Movimento Foti Aileba ninia Kbiit!

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.