Filipe Rodrigues Pereira )*
Durante semana hirak ne’e nia laran sosiadade Timor-Leste alem de akompanha eventu internasional nebe’e halo iha Dili akompanha mos konflitus elite entre Xanana-Zacarias. Konflitus entre Xanana-Zacarias ne’e habelar a’an no da’et ba’a membro governu seluk no mos lideransa partidus seluk. Bele konsidera katak ne’e konflitus elite.
Konflitus elite ne’e tama iha faze foun. Tuir informasaun nebe’e Tempo Semanal fo’o sai liu husi ninia status Face Book hateten katak horseik Dr. Zacarias Albano tuir reuniaun Concelho dos Ministros. Iha reuniaun ne’e PM Xanana siak makas konaba Dr. Zacarias nia lalaok, no Dr. Zacarias tu’ur nonok doko ulun deit hodi rona ho diak PM nia siak. Komenta status Face Book Tempo Semanal nian iha orkalan (Quarta, 14/4/10), Hakerek’nain fo’o hanoin katak wainhira PM Xanana siak makas no Dr. Zacarias tu’ur nonok hodi doko ulun siknifika katak Xanana-Zacarias dame-malu ona. Sei la’iha tan kontinuasaun konaba rezignasaun ka desmisaun.
Tamba sa’a mak PM Xanana la to’o foti desizaun hodi hasai Dr. Zacarias Albano husi ninia kargu? Hakerek’nain hare katak deklarasaun politika husi deputadu Riak Lemam nebe’e hateten ho lian makas katak PSD bandu Dr. Zacarias Albano atu hato’o karta de rezignasaun, no hein deit PM Xanana mak hasai Dr. Zacarias husi Ministro NEC, no wainhira espulsa Dr. Zacarias maka PSD sei sai husi AMP. Maibe wainhira PM Xanana autoriza fali Zacarias atu tuir encontro Concelho dos Ministros, Vice PM Carracalao, deputadus PSD sira lamenta fali katak Zacarias hatete ba’a sira katak nia nunka haruka SMS ameasa atu rezigna a’an ba’a PM.
PSD ninia jogada politika nebe’e ikus fo’o sai liu husi Riak Lemam nia deklarasaun katak hasai Dr. Zacarias maka PSD sei husi AMP bele konsidera nudar edukasaun politika ida diak ba’a povu. Ida ne’e mak demokrasia no konsekwensia aliansa nian hodi hari governu. Governu aliansa siknifika katak “Hau sem O hau sei hamrik la’metin, no O sem Hau sei la’o namlele”. Buat nebe’e mak sei falta no presiza atu hakiak no haburas iha governu aliansa ida nia laran mak etika no moral. Se mak ser ulun no se mak ser liman-ain iha estrutua governu aliansa nia laran. Maibe lamentasaun husi Vice PM Carracalao no deputadus PSD nian nebe’e hakarak dehan sira “hetan bosok” husi Zacarias katak Zacarias la haruka SMS ameasa ba’a PM Xanana bele konsidera nudar trik politika nebe’e buka justifikasaun. Bele mos tebes duni, Vice PM Carrascalao no deputados PSD nian “hetan bosok” husi Zacarias, ou PM Xanana no publiku mak hetan bosok husi estrutura PSD. Nusa mak Vice PM Carrascalao no deputadus PSD nian la hato’o sira nia lamentasoins antes de PM Xanana autoriza Zacarias tuir encontro dos Concelhos Ministros iha Quarta horseik?!
Hakait konflitus elite ho AMP, maka ameasa nebe’e fo’o sai husi deputadu Riak Leman todan. Liu husi ameasa ne’e hatudu katak PM Xanana la’konsege dada deputadus balun husi PSD ba’a Xanana nia ‘sorin’. Xanana ninia influensia iha tempu ida ne’e la’tama ba’a deputadus PSD nia ulun. Deputadus PSD estruturamente solidu. Faktores seluk ida mak figura Riak Lemam. Ameasa mai husi Riak Lemam, PM Xanana nia maluk veterano ida, la’os husi deputadus seluk ka SG PSD nian. Riak Lemam mak sai hanesan porta voz ba’a PSD nia interese iha kazu ne’e. Riak Leman nebe’e ameasa em nome do PSD mak haloke PM Xanana nia laran hodi horseik (Quarta, 14/4/10) autoriza fali Dr. Zacarias ba’a tu’ir encontro Concelho dos Ministros.
Iha semana liu ba’a wainhira mosu konflitu elite ne’e, Hakerek’nain iha hanoin katak deputadus PSD nian iha PN nebe’e mak sei hetan uluk influensia husi Xanana mak Riak Leman. Liu husi Riak Leman PM Xanana bele dada mos deputadus PSD seluk ba’a iha ninia ‘sorin’ hodi la’hamosu turbulensia politika ba’a ai-rin governu AMP. Hakerek’nain to’o iha hanoin ne’e tamba durante ne’e iha uma fukun PN Riak Lemam mak hatan/defende makas ba’a kritikas/atakas husi opozisaun ba’a Xanana.
Maibe fica kontraria, tamba ne’e liu husi kalkulasaun politika, iha tempu ne’e PM Xanana sei la’iha hanoin no sei la’kohi atu ta’u ai-rin governu iha risku nia leten. Tamba wainhira deputadus nain 6 husi PSD solidu atu defende presidente PSD hodi sai husi AMP maka AMP sei tama iha risku bo’ot nia laran. Dalaruma Xanana mos hare katak partidu hanesan Undertim sei tu’ur lametin iha fatin. Anin bo’ot mai husi sorin bele hu’u Undertim semo tuir anin. Sa’a tan, karik Xanana iha hanoin atu sukit-sai Gil Alves husi membru do governu maka AMP sei monu. Maibe wainhira Xanana iha ona koragem politika atu hasoru risku hirak temi iha leten maka signifika katak Xanana iha ona hanoin no prontu ona atu hamosu no hala’o Eleisaun Antisipada.
Fila-fali ba’a konflitus elite entre Xanana-Zacarias, PM Xanana durante ne’e la’hasai komentariu directa konaba konflitus elite ne’e, PM Xanana delega deit ba’a SE Agio Pereira mak transmite ninia hanoin no hakarak. PM Xanana la’halo komentariu directa tamba PM Xanana tetu no hatene katak nia sidauk hetan apoiu politika ida siknifikadu husi deputadus balun PSD nian. PM Xanana karak komentariu dalaruma tamba PM Xanana sei sukat ninia influensia no forsa atu AMP bele ultrapasa problema depois de foti desizaun ba’a Dr. Zacarias. Maibe ate no fim, koko ba-mai no tetu ba-mai PM Xanana hare katak sukit-sai Dr. Zacarias sei fo’o liu mak desvantajem ba’a existensia governu nebe’e nia lidera. No liu husi tetu nebe’e tasak ho diskripsaun nebe’e Hakerek’nain hato’o iha leten, PM Xanana prefere atu la sukit-sai Dr. Zacarias husi nia kargu, tamba ne’e, Quarta, 14/410 liu ba’a PM Xanana ‘autoriza’ fali Dr. Zacarias tuir fali encontro Concelho dos Ministros.
La’iha aksaun desmisaun hamosu insatisfasaun. Insatisfasaun mosu husi elite AMP rasik. Karik sukit-sai duni Dr. Zacarias maka PM Xanana mos sei hasoru problema hodi hili ema nebe’e mak bele troka Zacarias nia fatin nudar Ministro NEC. Foti ema husi PSD, PD, Undertim ka CNRT?! AMP bele nakfera mos tamba deit mosu aksaun hadau-malu fatin. Ida ne’e mos mak dalaruma sai hanesan konsiderasaun husi PM Xanana. Xanana bele hanoin katak mais vale enfreta problema ho Zacarias ka PSD deit duke sei enfreta fali problema ho PD-Lasama, PSD-Zacarias, Undertim-Elly-7, no ho CNRT rasik.*** END***
)* Analista Sosial no Politika
Durante semana hirak ne’e nia laran sosiadade Timor-Leste alem de akompanha eventu internasional nebe’e halo iha Dili akompanha mos konflitus elite entre Xanana-Zacarias. Konflitus entre Xanana-Zacarias ne’e habelar a’an no da’et ba’a membro governu seluk no mos lideransa partidus seluk. Bele konsidera katak ne’e konflitus elite.
Konflitus elite ne’e tama iha faze foun. Tuir informasaun nebe’e Tempo Semanal fo’o sai liu husi ninia status Face Book hateten katak horseik Dr. Zacarias Albano tuir reuniaun Concelho dos Ministros. Iha reuniaun ne’e PM Xanana siak makas konaba Dr. Zacarias nia lalaok, no Dr. Zacarias tu’ur nonok doko ulun deit hodi rona ho diak PM nia siak. Komenta status Face Book Tempo Semanal nian iha orkalan (Quarta, 14/4/10), Hakerek’nain fo’o hanoin katak wainhira PM Xanana siak makas no Dr. Zacarias tu’ur nonok hodi doko ulun siknifika katak Xanana-Zacarias dame-malu ona. Sei la’iha tan kontinuasaun konaba rezignasaun ka desmisaun.
Tamba sa’a mak PM Xanana la to’o foti desizaun hodi hasai Dr. Zacarias Albano husi ninia kargu? Hakerek’nain hare katak deklarasaun politika husi deputadu Riak Lemam nebe’e hateten ho lian makas katak PSD bandu Dr. Zacarias Albano atu hato’o karta de rezignasaun, no hein deit PM Xanana mak hasai Dr. Zacarias husi Ministro NEC, no wainhira espulsa Dr. Zacarias maka PSD sei sai husi AMP. Maibe wainhira PM Xanana autoriza fali Zacarias atu tuir encontro Concelho dos Ministros, Vice PM Carracalao, deputadus PSD sira lamenta fali katak Zacarias hatete ba’a sira katak nia nunka haruka SMS ameasa atu rezigna a’an ba’a PM.
PSD ninia jogada politika nebe’e ikus fo’o sai liu husi Riak Lemam nia deklarasaun katak hasai Dr. Zacarias maka PSD sei husi AMP bele konsidera nudar edukasaun politika ida diak ba’a povu. Ida ne’e mak demokrasia no konsekwensia aliansa nian hodi hari governu. Governu aliansa siknifika katak “Hau sem O hau sei hamrik la’metin, no O sem Hau sei la’o namlele”. Buat nebe’e mak sei falta no presiza atu hakiak no haburas iha governu aliansa ida nia laran mak etika no moral. Se mak ser ulun no se mak ser liman-ain iha estrutua governu aliansa nia laran. Maibe lamentasaun husi Vice PM Carracalao no deputadus PSD nian nebe’e hakarak dehan sira “hetan bosok” husi Zacarias katak Zacarias la haruka SMS ameasa ba’a PM Xanana bele konsidera nudar trik politika nebe’e buka justifikasaun. Bele mos tebes duni, Vice PM Carrascalao no deputados PSD nian “hetan bosok” husi Zacarias, ou PM Xanana no publiku mak hetan bosok husi estrutura PSD. Nusa mak Vice PM Carrascalao no deputadus PSD nian la hato’o sira nia lamentasoins antes de PM Xanana autoriza Zacarias tuir encontro dos Concelhos Ministros iha Quarta horseik?!
Hakait konflitus elite ho AMP, maka ameasa nebe’e fo’o sai husi deputadu Riak Leman todan. Liu husi ameasa ne’e hatudu katak PM Xanana la’konsege dada deputadus balun husi PSD ba’a Xanana nia ‘sorin’. Xanana ninia influensia iha tempu ida ne’e la’tama ba’a deputadus PSD nia ulun. Deputadus PSD estruturamente solidu. Faktores seluk ida mak figura Riak Lemam. Ameasa mai husi Riak Lemam, PM Xanana nia maluk veterano ida, la’os husi deputadus seluk ka SG PSD nian. Riak Lemam mak sai hanesan porta voz ba’a PSD nia interese iha kazu ne’e. Riak Leman nebe’e ameasa em nome do PSD mak haloke PM Xanana nia laran hodi horseik (Quarta, 14/4/10) autoriza fali Dr. Zacarias ba’a tu’ir encontro Concelho dos Ministros.
Iha semana liu ba’a wainhira mosu konflitu elite ne’e, Hakerek’nain iha hanoin katak deputadus PSD nian iha PN nebe’e mak sei hetan uluk influensia husi Xanana mak Riak Leman. Liu husi Riak Leman PM Xanana bele dada mos deputadus PSD seluk ba’a iha ninia ‘sorin’ hodi la’hamosu turbulensia politika ba’a ai-rin governu AMP. Hakerek’nain to’o iha hanoin ne’e tamba durante ne’e iha uma fukun PN Riak Lemam mak hatan/defende makas ba’a kritikas/atakas husi opozisaun ba’a Xanana.
Maibe fica kontraria, tamba ne’e liu husi kalkulasaun politika, iha tempu ne’e PM Xanana sei la’iha hanoin no sei la’kohi atu ta’u ai-rin governu iha risku nia leten. Tamba wainhira deputadus nain 6 husi PSD solidu atu defende presidente PSD hodi sai husi AMP maka AMP sei tama iha risku bo’ot nia laran. Dalaruma Xanana mos hare katak partidu hanesan Undertim sei tu’ur lametin iha fatin. Anin bo’ot mai husi sorin bele hu’u Undertim semo tuir anin. Sa’a tan, karik Xanana iha hanoin atu sukit-sai Gil Alves husi membru do governu maka AMP sei monu. Maibe wainhira Xanana iha ona koragem politika atu hasoru risku hirak temi iha leten maka signifika katak Xanana iha ona hanoin no prontu ona atu hamosu no hala’o Eleisaun Antisipada.
Fila-fali ba’a konflitus elite entre Xanana-Zacarias, PM Xanana durante ne’e la’hasai komentariu directa konaba konflitus elite ne’e, PM Xanana delega deit ba’a SE Agio Pereira mak transmite ninia hanoin no hakarak. PM Xanana la’halo komentariu directa tamba PM Xanana tetu no hatene katak nia sidauk hetan apoiu politika ida siknifikadu husi deputadus balun PSD nian. PM Xanana karak komentariu dalaruma tamba PM Xanana sei sukat ninia influensia no forsa atu AMP bele ultrapasa problema depois de foti desizaun ba’a Dr. Zacarias. Maibe ate no fim, koko ba-mai no tetu ba-mai PM Xanana hare katak sukit-sai Dr. Zacarias sei fo’o liu mak desvantajem ba’a existensia governu nebe’e nia lidera. No liu husi tetu nebe’e tasak ho diskripsaun nebe’e Hakerek’nain hato’o iha leten, PM Xanana prefere atu la sukit-sai Dr. Zacarias husi nia kargu, tamba ne’e, Quarta, 14/410 liu ba’a PM Xanana ‘autoriza’ fali Dr. Zacarias tuir fali encontro Concelho dos Ministros.
La’iha aksaun desmisaun hamosu insatisfasaun. Insatisfasaun mosu husi elite AMP rasik. Karik sukit-sai duni Dr. Zacarias maka PM Xanana mos sei hasoru problema hodi hili ema nebe’e mak bele troka Zacarias nia fatin nudar Ministro NEC. Foti ema husi PSD, PD, Undertim ka CNRT?! AMP bele nakfera mos tamba deit mosu aksaun hadau-malu fatin. Ida ne’e mos mak dalaruma sai hanesan konsiderasaun husi PM Xanana. Xanana bele hanoin katak mais vale enfreta problema ho Zacarias ka PSD deit duke sei enfreta fali problema ho PD-Lasama, PSD-Zacarias, Undertim-Elly-7, no ho CNRT rasik.*** END***
)* Analista Sosial no Politika
Sem comentários:
Enviar um comentário
Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.