PREZIDENTE REPÚBLIKA LA ASEITA HO PARLAMENTU NASIONÁL REAJENDA VIAJEN BA VATIKANU

PREZIDENTE REPÚBLIKA LA ASEITA HO PARLAMENTU NASIONÁL REAJENDA VIAJEN BA VATIKANU

Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato, Dili, 14 novembru 2018
Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lú Olo la aseita ho reajendamentu viajen ba Vatikanu atu diskute fali iha Parlamentu Nasionál.

Prezidente Parlamentu Nasionál Arão Noe ohin hasoru malu ho Xefe Estadu hodi husu atu Prezidente Repúblika aseita fila fali reajendamentu vizita ba Vatikanu. Ba Prezidente Parlamentu Nasionál, Prezidente Repúblika hato’o razaun:

“Primeiru, votu ida ne’ebé deputadu maioria fó iha 5 fulan ida ne’e, votu ne’e mak responsavel, votu ne’e mak tebes, votu ne’e mak loos liu. Segundu lugar, dia 6 novembru, ha’u haruka tiha karta ba Sua Santidade ba Amu Papa hodi informa katak ímposivel atu vizita Vatikanu tanba Parlamentu Nasionál vota kontra ha’u-nia vizita. Terseiru lugar, tanba Prezidente Repúblika defende dignidade povu ida ne’e nian, la aseita Parlamentu Nasionál atu reajenda fila fali hodi bele diskute fali ida ne’e. Por último, Prezidente Repúblika sei informa iha tempu seluk bainhira Sua Santidade ou Vatikanu fó fila fali data seluk, tempu seluk ida atu Prezidente Repúblika vizita fali Vatikanu. So iha ne’e Prezidente Repúblika sei informa fila fali. Maibé, atu reajenda fila fali Prezidente Repúblika la aseita.”

Deputadu husi Aliansa Maioria Parlamentu vota kontra viajen Prezidente Repúblika nian ba Vatikanu ho votus 35 iha 5 novembru 2018. Relasiona ho Aliansa Maioria Parlamentár ne’ebé vota kontra viajen Xefe Estadu nia ba li’ur, Prezidente Repúblika hateten:

“Ida ne’e la’ós ba dahuluk kansela, boikota vizita Prezidente Repúblika nian. Ha’u la dehan kansela, ne’e boikota sistemátiku ida ne’ebé Parlamentu halo ba ha’u-nia vizita hotu. Vizita ba Vatikanu mak última boikota ne’ebé Parlamentu halo.”

Sua Santidade Amu Papa Francisco marka tiha ona data atu hasoru malu ho Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lú Olo iha 23 novembru 2018 iha Vatikanu. Programa vizita ba Vatikanu mai husi dezeju Prezidente Repúblika ne’ebé hato’o iha enkontru dahuluk ho Núnsiu Apostóliku Vatikanu mai Timor-Leste Monseñor Joseph Marino iha 20 maiu 2017, hafoin simu posse nu’udar Xefe Estadu. Iha Vatikanu nia nota verbál ne’ebé Monseñor Joseph Marino hato’o diretamente ba Prezidente Repúblika, aliende hasoru Amu Papa Francisco, Prezidente Repúblika sei hasoru malu mós ho Sekretáriu Estadu Vatikanu Pietro Parolin, titular ba kargu hanesan Primeiru Ministru no Arsebispu Paul Gallagher, titular ba kargu hanesan Ministru Negosiu Estranjeiru.

Prezidente Repúblika tuir planu sei konvida Sua Santidade Amu Papa Francisco atu vizita Timor-Leste tinan oin hodi komemora hamutuk ho povu katoliku Timor-Leste, tinan-30 vizita Amu Papa Joao Paulo II mai Timor Leste ne’ebé konsege loke situasaun polítika ba mundu tomak no mós komemora hamutuk ho povu Timor-Leste tinan-20 referendu. Vizita Amu Papa mai Timor-Leste bele akontese iha 2019 tanba tinan oin Sua Santidade sei mai vizita nasaun sira balu iha Asia. Tuir Prezidente Konferensia Episkopál Timor-Leste Dom Basilio do Nascimento iha nia sorumutu ho Prezidente Repúblika hateten katak Vizita mai Timor-Leste bele integra iha vizita Amu Papa mai Asia.

Ba jornalista ne’ebé husu posibilidade atu veta Orsamentu Jerál Estadu tanba Parlamentu Nasionál kansela viajen ba Vatikanu, Prezidente Repúblika hatan:

“Ha’u lakohi halo buat sira ne’e hotu dala ida de’it. Buat ida-idak iha nia tempu, buat ida-idak iha nia fatin. Halo tuir konstituisaun no lei. La halo troka fali ai-farinha ho fehuk.” (Mídia PR).