Filipe Rodrigues Pereira
Konflitus politika entres lideresa nasaun ne’e nian haduir-a’an tan fali iha sosiadade nia let iha semana liu ba’a. Presidente da Republika, Ramos-Horta ho Presidente CNRT nomos nudar Primeiro Ministro, Xanana Gusmao hamosu konflitus da lideransa relasiona ho planu de nomeiasaun Dr. Mari Alkatiri husi Presidente da Republika ba’a kargu ida iha projeitu gas Sunrise. Planu nomeisaun Dr. Mari halo atravez husi presaun politika. Liu husi presaun politika nebe’e akontese ba’a malu, dala ida tan povu nasaun ne’e asiste ‘os donos da nação’ hatudu teatru politika nebe’e dalaruma perigozu ba’a povu no nasaun ne’e nia vida.
Tuir ita hotu hatene katak fulan hirak liu ba’a, ema hot-hotu tau atensaun a’as ba’a planu aksaun politika Marcha da Paz husi partidu Fretilin maibe teki-teki Dr. Marii Alkatiri halo supreza politika bo’ot nebe’e publika katak Dr. Marii prontu atu kopera ho governo hodi hare lesuk ba’a projeitu gas no mina iha tasi Timor. Supreza tamba derepenti Dr. Marii prontu atu submete a’an ba’a governo nebe’e mak durante tinan ida resin nia laran Dr. Marii dehan illegal no inkonstitusional. Susar ba’a Dr. Marii atu dehan nia la obedese a’an ka hakruk ba’a governu AMP wainhira nia lidera duni projeitu gas Sunrise, tamba policy kona ba’a politika, ekonomika, sosial no sel-seluk tan ninia ekzekusaun iha governu AMP nia liman.
Nudar ita hotu hatene mos katak, wainhira Dr. Marii hato’o ninia deseju atu lidera projeitu gas Sunrise iha tasi Timor, PM Xanana Gusmao tempu neba’a politikamente responde ho positiva hodi dehan katak governu sei tetu no buka mekanismu nebe’e diak hodi bele koloka Dr. Marii ba’a fatin nebe’e refere. Maibe resposta politika Xanana nian ne’e hetan resistensia husi partidos AMP sira seluk. Xanana ninia resposta tempu neba nebe’e iha hanoin atu buka mekanismu politika ida diak atu bele simu no koloka Dr. Marii ba’a fatin nebe’e refere dada Presidente Ramos-Horta tau mos “kanuruk-tohar” ba’a iha area nebe’e mak konstitusionalmente la’os Presidente Ramos-Horta nia kompetensia.
Hahalok no lalaok kontroversial husi Presidente Ramos-Horta nebe’e aumenta komplesidades das problemas iha nasaun ne’e la’os buat foun nebe’e mak foin akontese. Ramos-Horta é uma figura kontroversial. Publiku sei hanoin katak wainhira depois de kaer k’nar nudar Presidente da Republika, Ramos-Horta hakarak kaer area edukasaun nian, konfrontu ho governu no Taur Matan Ruak kona ba’a prosesu buka solusaun ba’a matebian Alfredo Reindado, fo’o adultu ba’a Rogerio Lobato, publika katak nia (presidente Ramos-Horta) atu lidera komisaun direitus humanus ONU nian maibe ninia naran rasik laiha Bam Ki Moon nia short list, husu governo atu fo’o subsidi ba’a aviao singapura, asina tiha OR/FEE maibe dehan sidauk asina no sel-seluk tan. Hahalok no lalaok presidente Ramos-Horta nebe’e gosta halo intervensaun ba’a areas eksekutivos hatudu katak presidente Ramos-Horta ‘sidauk prontu’ atu sai Presidente da Republika iha nasaun ne’e. Ema nebe’e mak sai PR tenki hala’o ninia k’nar nudar konstituisaun haruka, la’os buka hala’o instituisaun seluk nia k’nar. Presidente Ramos-Horta dalaruma iha liu kbit atu lidera instituisaun eksekutivu, la’os lidera instituisaun presidensia da republika. Maibe istoria hatudu mos ona k’bit nebe’e presidente Ramos-Horta iha wainhira nia kaer k’nar nudar PM iha nasaun ne’e iha tinan 2006.
Hahalok kontroversial presidente Ramos-Horta ikus mak hakarak foti Dr. Marii atu lidera projeitu gas Sunrise. Atu asegura deseju politika ne’e, presidente Ramos-Horta hasai ultimatum ba’a PM Xanana iha 1 de Desembro 2008 nebe’e husu atu PM Xanana fo’o reposta kona ba’a reaksaun bankada CNRT iha PN nebe’e rejeita komunikadu nebe’e gabinete PR hasai. Ultimatum presidente Ramos-Horta nebe’e dehan reposta PM Xanana sei determina PR ninia relasaun futuras ho governu AMP bele siknifika nudar pemaksaan politika husi Presidente Ramos-Horta ba’a governo. Hahalok no lalaok presidente Ramos-Horta nebe’e iha tempu normal halo intervensaun ba’a areas eksekutivos hatudu katak presidente Ramos-Horta kontra konstituisaun nebe’e vigora iha nasaun ne’e. Kestoins ba’a publiku mak ne’e, deputados iha Uma-Fukun dala barak hare no hakilar klaramente katak Presidente da Republika viola konstituisaun maibe la foti medidas konstitusional ruma hodi bolu PR mai hatan iha Parlamentu Nasional (PN).
Relasiona ho ultimatum presidente Ramos-Horta ba’a Xanana nebe’e mensiona iha leten hamosu mos interpretasaun katak lideransa sira hakarak kuda sira nia influensia iha area mina tasi Timor tamba razaun ekonomika, lideransa nasaun ne’e possoalmente hakarak hetan mos fee husi mina tasi Timor ba’a sira nia a’an ho sira nia familia. Ramos-Horta no Marii iha duni interese pessoal ba’a minarai tasi Timor?! Maibe politikamente Dr. Marii lokohi lakon memento politika kona ba’a policy ba’a mina tasi Timor nebe’e mak governu AMP halo dadaun. Se wainhira governu AMP konsege dada duni pipeline mina tasi Timor mai Timor-Leste maka Dr. Marii sei hetan pankadas politika tamba durante Dr. Marii nia ukun, Dr. Marii sempre dehan katak pipeline sei labele dada mai Timor-Leste ho razoins oi-oin. Dalaruma ho razaun ne’e maka Dr. Mari hakarak mos enkaixa ninia a’an iha governu AMP maski ho sakrifisiu politika ida bo’ot, maibe dalaruma iha objetivu ida katak wainhira hamutuk ho governu AMP halo negosiasoins no hetan rezultadu positivu, pipeline dada duni mai Timor-Leste maka Dr. Marii sei la lakon mos kredit point husi sosiadade, tamba publik sei hare katak pipeline konsege dada mai Timor-Leste tamba Dr. Mari mos fo’o ninia kontribuisaun.
Hases a’an husi interpresaun hanesan mensiona ona iha leten, iha parte ida ita presiza hare mos katak iha aspeitu positivu ba’a presenza Dr. Marii nian iha servisus ba’a areas mina tasi Timor. Dr. Marii ninia prezensa iha projeitos ne’e bele sai mos nudar faktor ida atu ekilibra diak liu tan kondisaun de trabalhos ho maluk sira seluk nebe’e agora dadaun kaer hela mos pastas nudar Sekretario de Estadu ka Ministros/as iha areas mina tasi Timor. Hakerek’nain hare katak iha intereses grupus em grupus hodi hadau-malu gere mina tasi Timor. Iha Timor o’an husi grupu balun nebe’e mos mak la fo’o fatin atu grupu ka individu seluk lori influensia tama ba’a hamutuk hodi gere lesuk areas mina tasi Timor ba’a interese nasional. Iha partes seluk, Dr. Marii ninia prsesenza bele mos hamenus siknifikamente tensaun politik entres lideransa iha rai laran, atu nune’e bele fo’o impaktu diak ba’a prosesu ekonomika no sosial iha nasaun ne’e. Por exemplu hamenus ameasas politika husi partidus oppzisaun iha nasaun nebe’e sei fragil hanesan Timor-Leste.
Maibe kondisaun politika hatudu oin seluk, wainhira PM Xanana responde pedidu politika presidente Ramos-Horta nian nebe’e hateten katak sidadaun hot-hotu iha direitu no dever atu servisu hamutuk ba’a interese nasional, no la’os Dr. Marii deit maibe Ir. Mario Carrascalao to’o Ely-7 mos bele, presidente Ramos-Horta ninia lian lakon tiha kona ba’a asuntu ne’e. Presidente Ramos-Horta ninia deklarasaun politika iha nasaun ne’e dala barak mak sai nudar hiperbola politika sem iha realizasaun nebe’e siknifikante.
Presidente Ramos-Horta ninia presaun politika nebe’e tempu liu ba’a obriga ninia deseju politika hamosu mos interpretasoins oi-oin iha komunidade nia let, ou hamosu kontroversia iha nasaun ne’e. Lolos, presidente Ramos-Horta presiza buka atu kumpriende didiak katak politikamente imposibel ba’a nia atu bele satisfas grupu rua ne’e hotu nebe’e mak nia infrenta, governu no opozisaun. Presidente ninia hahalok no lalaok nebe’e obriga ninia deseju politika ba’a lideransa do governu iha kazu ne’e dalaruma sei hamosu mos faksoins no chokes entres grupo rai-leur no rai-laran. Publiku hatene katak presidente Ramos-Horta no Dr. Marii durante 24 funu ba’a resistensia hela iha rai-leur. Xanana iha rai laran. Hakerek’nain kawatir katak se la kuidadu maka isu rai-leur no rai-laran iha potensia atu mosu iha loron badak mai, tamba iha sosiadade nia let komesa koalia mangasan ba’a malun hodi heteten katak, “sira be mai husi rai-leur ne’e so para hamosu problema deit iha nasaun ne’e, sinti ba ladiak hare duni sai tiha sira ba rai-leur”. Padahal hare kondisaun nasaun prezenti ita hotu presiza atu kompleta malun atu nune’e bele servi maksimal liu tan ba’a intereses nasional nasaun ne’e.
Hakait deseju Dr. Marii tempu neba’a nebe’e hakarak atu sai projeitor ba’a gas Sunrise maka deseju Dr. Mari nian ne’e bele hamosu mos deskontentimentos politika iha Fretilin nia laran. Husi deskontentementus politika bele mos hamosu no haburas faksoins iha partidu Fretilin nia laran. Ita hotu sei hanoin, iha tempu AMP atu forma governu, Xanana hakarak didiuk entrega pasta Ministro de Solidaridade e Sosial ba’a David Diaz Ximenes, maibe tamba faktor Dr. Marii maka David Ximenes mos la barani atu simu pasta ne’e. Bele mosu perguntas hodi dehan, elementos Fretilin seluk la bele envolve a’an ka sai ministro ruma iha AMP nia laran, maibe Marii deit mak bele. Dr. Marii ninia deseju politika nebe’e hakarak submete a’an ba’a governasaun AMP hodi kaer k’nar ba’a projetu gas Sunrise, direktu no inderektu sei kria mal-intendementu iha simpatizantes partidu Fretilin nia laran. Husi kazu ne’e simpatizantes Fretilin sei fiar ba’a komentarius no interpretasaun nebe’e mak durante ne’e ema barak hateten, katak Dr. Marii ninia objetivu atu ukun iha nasaun ne’e tamba deit faktor ekonomika, buka apodera lesuk riku husi mina tasi Timor. Desizaun Dr. Marii nian nebe’e hakarak lidera projeitu gas Sunrise iha tempu prezenti kontradis no takfila prinsipiu partidu Fretilin nian nebe’e mak durante ne’e sai nudar partidu opozisaun no hakilar makas hodi dehan katak Governu AMP illegal no inkonstitusional.
Wainhira Dr. Marii iha tempu hafoin liu ba’a hakarak enkaixa ninia a’an iha estrutura governu AMP maka Fretilin nebe’e mak durante ne’e politikamente konhesidu nudar partidu opozisaun iha nasaun ne’e sei lakon mos ninia eksistensia nudar partidu opozisaun. Padahal ita hotu hatene katak iha nasaun demokrasia presiza mos opozisaun ida forte atu kontrola governu. Hakait ba’a kazu ne’e, se karik Dr. Marii elementus ida bai-bain iha partidu Fretilin nia laran maka sei ladun hamosu kenstoins, maibe hot-hotu hetene katak Dr. Mari oras ne’e dadaun sei kaer k’nar nudar Sekretario Geral ba’a partidu Fretilin.
Baezeia ba’a razaun hirak nebe’e mensiona iha leten maka semana ida liu ba’a Comite Central Fretilin (CCF) deklara katak Dr. Marii sai ona husi problemas gas Sunrise politikamente hatudu pasu ida diak ba’a partidu Fretilin. Maibe deklarasaun ne’e devia ser Dr. Mari nudar pessoal mak halo, la devia CCF mak tenki deklara. CCF hola inisiativa hodi halo deklarasaun ba’a kazu ne’e hatudu katak Dr. Mari ninia deseju sai mos nudar CCF nia planu. Maibe iha politika ita bele hare mos katak dalaruma aksaun nebe’e CCF hola sai mos nudar estrategia politika ba’a loron oin mai. Hakiduk atu manan?! ***End*** 10/12/08.
Konflitus politika entres lideresa nasaun ne’e nian haduir-a’an tan fali iha sosiadade nia let iha semana liu ba’a. Presidente da Republika, Ramos-Horta ho Presidente CNRT nomos nudar Primeiro Ministro, Xanana Gusmao hamosu konflitus da lideransa relasiona ho planu de nomeiasaun Dr. Mari Alkatiri husi Presidente da Republika ba’a kargu ida iha projeitu gas Sunrise. Planu nomeisaun Dr. Mari halo atravez husi presaun politika. Liu husi presaun politika nebe’e akontese ba’a malu, dala ida tan povu nasaun ne’e asiste ‘os donos da nação’ hatudu teatru politika nebe’e dalaruma perigozu ba’a povu no nasaun ne’e nia vida.
Tuir ita hotu hatene katak fulan hirak liu ba’a, ema hot-hotu tau atensaun a’as ba’a planu aksaun politika Marcha da Paz husi partidu Fretilin maibe teki-teki Dr. Marii Alkatiri halo supreza politika bo’ot nebe’e publika katak Dr. Marii prontu atu kopera ho governo hodi hare lesuk ba’a projeitu gas no mina iha tasi Timor. Supreza tamba derepenti Dr. Marii prontu atu submete a’an ba’a governo nebe’e mak durante tinan ida resin nia laran Dr. Marii dehan illegal no inkonstitusional. Susar ba’a Dr. Marii atu dehan nia la obedese a’an ka hakruk ba’a governu AMP wainhira nia lidera duni projeitu gas Sunrise, tamba policy kona ba’a politika, ekonomika, sosial no sel-seluk tan ninia ekzekusaun iha governu AMP nia liman.
Nudar ita hotu hatene mos katak, wainhira Dr. Marii hato’o ninia deseju atu lidera projeitu gas Sunrise iha tasi Timor, PM Xanana Gusmao tempu neba’a politikamente responde ho positiva hodi dehan katak governu sei tetu no buka mekanismu nebe’e diak hodi bele koloka Dr. Marii ba’a fatin nebe’e refere. Maibe resposta politika Xanana nian ne’e hetan resistensia husi partidos AMP sira seluk. Xanana ninia resposta tempu neba nebe’e iha hanoin atu buka mekanismu politika ida diak atu bele simu no koloka Dr. Marii ba’a fatin nebe’e refere dada Presidente Ramos-Horta tau mos “kanuruk-tohar” ba’a iha area nebe’e mak konstitusionalmente la’os Presidente Ramos-Horta nia kompetensia.
Hahalok no lalaok kontroversial husi Presidente Ramos-Horta nebe’e aumenta komplesidades das problemas iha nasaun ne’e la’os buat foun nebe’e mak foin akontese. Ramos-Horta é uma figura kontroversial. Publiku sei hanoin katak wainhira depois de kaer k’nar nudar Presidente da Republika, Ramos-Horta hakarak kaer area edukasaun nian, konfrontu ho governu no Taur Matan Ruak kona ba’a prosesu buka solusaun ba’a matebian Alfredo Reindado, fo’o adultu ba’a Rogerio Lobato, publika katak nia (presidente Ramos-Horta) atu lidera komisaun direitus humanus ONU nian maibe ninia naran rasik laiha Bam Ki Moon nia short list, husu governo atu fo’o subsidi ba’a aviao singapura, asina tiha OR/FEE maibe dehan sidauk asina no sel-seluk tan. Hahalok no lalaok presidente Ramos-Horta nebe’e gosta halo intervensaun ba’a areas eksekutivos hatudu katak presidente Ramos-Horta ‘sidauk prontu’ atu sai Presidente da Republika iha nasaun ne’e. Ema nebe’e mak sai PR tenki hala’o ninia k’nar nudar konstituisaun haruka, la’os buka hala’o instituisaun seluk nia k’nar. Presidente Ramos-Horta dalaruma iha liu kbit atu lidera instituisaun eksekutivu, la’os lidera instituisaun presidensia da republika. Maibe istoria hatudu mos ona k’bit nebe’e presidente Ramos-Horta iha wainhira nia kaer k’nar nudar PM iha nasaun ne’e iha tinan 2006.
Hahalok kontroversial presidente Ramos-Horta ikus mak hakarak foti Dr. Marii atu lidera projeitu gas Sunrise. Atu asegura deseju politika ne’e, presidente Ramos-Horta hasai ultimatum ba’a PM Xanana iha 1 de Desembro 2008 nebe’e husu atu PM Xanana fo’o reposta kona ba’a reaksaun bankada CNRT iha PN nebe’e rejeita komunikadu nebe’e gabinete PR hasai. Ultimatum presidente Ramos-Horta nebe’e dehan reposta PM Xanana sei determina PR ninia relasaun futuras ho governu AMP bele siknifika nudar pemaksaan politika husi Presidente Ramos-Horta ba’a governo. Hahalok no lalaok presidente Ramos-Horta nebe’e iha tempu normal halo intervensaun ba’a areas eksekutivos hatudu katak presidente Ramos-Horta kontra konstituisaun nebe’e vigora iha nasaun ne’e. Kestoins ba’a publiku mak ne’e, deputados iha Uma-Fukun dala barak hare no hakilar klaramente katak Presidente da Republika viola konstituisaun maibe la foti medidas konstitusional ruma hodi bolu PR mai hatan iha Parlamentu Nasional (PN).
Relasiona ho ultimatum presidente Ramos-Horta ba’a Xanana nebe’e mensiona iha leten hamosu mos interpretasaun katak lideransa sira hakarak kuda sira nia influensia iha area mina tasi Timor tamba razaun ekonomika, lideransa nasaun ne’e possoalmente hakarak hetan mos fee husi mina tasi Timor ba’a sira nia a’an ho sira nia familia. Ramos-Horta no Marii iha duni interese pessoal ba’a minarai tasi Timor?! Maibe politikamente Dr. Marii lokohi lakon memento politika kona ba’a policy ba’a mina tasi Timor nebe’e mak governu AMP halo dadaun. Se wainhira governu AMP konsege dada duni pipeline mina tasi Timor mai Timor-Leste maka Dr. Marii sei hetan pankadas politika tamba durante Dr. Marii nia ukun, Dr. Marii sempre dehan katak pipeline sei labele dada mai Timor-Leste ho razoins oi-oin. Dalaruma ho razaun ne’e maka Dr. Mari hakarak mos enkaixa ninia a’an iha governu AMP maski ho sakrifisiu politika ida bo’ot, maibe dalaruma iha objetivu ida katak wainhira hamutuk ho governu AMP halo negosiasoins no hetan rezultadu positivu, pipeline dada duni mai Timor-Leste maka Dr. Marii sei la lakon mos kredit point husi sosiadade, tamba publik sei hare katak pipeline konsege dada mai Timor-Leste tamba Dr. Mari mos fo’o ninia kontribuisaun.
Hases a’an husi interpresaun hanesan mensiona ona iha leten, iha parte ida ita presiza hare mos katak iha aspeitu positivu ba’a presenza Dr. Marii nian iha servisus ba’a areas mina tasi Timor. Dr. Marii ninia prezensa iha projeitos ne’e bele sai mos nudar faktor ida atu ekilibra diak liu tan kondisaun de trabalhos ho maluk sira seluk nebe’e agora dadaun kaer hela mos pastas nudar Sekretario de Estadu ka Ministros/as iha areas mina tasi Timor. Hakerek’nain hare katak iha intereses grupus em grupus hodi hadau-malu gere mina tasi Timor. Iha Timor o’an husi grupu balun nebe’e mos mak la fo’o fatin atu grupu ka individu seluk lori influensia tama ba’a hamutuk hodi gere lesuk areas mina tasi Timor ba’a interese nasional. Iha partes seluk, Dr. Marii ninia prsesenza bele mos hamenus siknifikamente tensaun politik entres lideransa iha rai laran, atu nune’e bele fo’o impaktu diak ba’a prosesu ekonomika no sosial iha nasaun ne’e. Por exemplu hamenus ameasas politika husi partidus oppzisaun iha nasaun nebe’e sei fragil hanesan Timor-Leste.
Maibe kondisaun politika hatudu oin seluk, wainhira PM Xanana responde pedidu politika presidente Ramos-Horta nian nebe’e hateten katak sidadaun hot-hotu iha direitu no dever atu servisu hamutuk ba’a interese nasional, no la’os Dr. Marii deit maibe Ir. Mario Carrascalao to’o Ely-7 mos bele, presidente Ramos-Horta ninia lian lakon tiha kona ba’a asuntu ne’e. Presidente Ramos-Horta ninia deklarasaun politika iha nasaun ne’e dala barak mak sai nudar hiperbola politika sem iha realizasaun nebe’e siknifikante.
Presidente Ramos-Horta ninia presaun politika nebe’e tempu liu ba’a obriga ninia deseju politika hamosu mos interpretasoins oi-oin iha komunidade nia let, ou hamosu kontroversia iha nasaun ne’e. Lolos, presidente Ramos-Horta presiza buka atu kumpriende didiak katak politikamente imposibel ba’a nia atu bele satisfas grupu rua ne’e hotu nebe’e mak nia infrenta, governu no opozisaun. Presidente ninia hahalok no lalaok nebe’e obriga ninia deseju politika ba’a lideransa do governu iha kazu ne’e dalaruma sei hamosu mos faksoins no chokes entres grupo rai-leur no rai-laran. Publiku hatene katak presidente Ramos-Horta no Dr. Marii durante 24 funu ba’a resistensia hela iha rai-leur. Xanana iha rai laran. Hakerek’nain kawatir katak se la kuidadu maka isu rai-leur no rai-laran iha potensia atu mosu iha loron badak mai, tamba iha sosiadade nia let komesa koalia mangasan ba’a malun hodi heteten katak, “sira be mai husi rai-leur ne’e so para hamosu problema deit iha nasaun ne’e, sinti ba ladiak hare duni sai tiha sira ba rai-leur”. Padahal hare kondisaun nasaun prezenti ita hotu presiza atu kompleta malun atu nune’e bele servi maksimal liu tan ba’a intereses nasional nasaun ne’e.
Hakait deseju Dr. Marii tempu neba’a nebe’e hakarak atu sai projeitor ba’a gas Sunrise maka deseju Dr. Mari nian ne’e bele hamosu mos deskontentimentos politika iha Fretilin nia laran. Husi deskontentementus politika bele mos hamosu no haburas faksoins iha partidu Fretilin nia laran. Ita hotu sei hanoin, iha tempu AMP atu forma governu, Xanana hakarak didiuk entrega pasta Ministro de Solidaridade e Sosial ba’a David Diaz Ximenes, maibe tamba faktor Dr. Marii maka David Ximenes mos la barani atu simu pasta ne’e. Bele mosu perguntas hodi dehan, elementos Fretilin seluk la bele envolve a’an ka sai ministro ruma iha AMP nia laran, maibe Marii deit mak bele. Dr. Marii ninia deseju politika nebe’e hakarak submete a’an ba’a governasaun AMP hodi kaer k’nar ba’a projetu gas Sunrise, direktu no inderektu sei kria mal-intendementu iha simpatizantes partidu Fretilin nia laran. Husi kazu ne’e simpatizantes Fretilin sei fiar ba’a komentarius no interpretasaun nebe’e mak durante ne’e ema barak hateten, katak Dr. Marii ninia objetivu atu ukun iha nasaun ne’e tamba deit faktor ekonomika, buka apodera lesuk riku husi mina tasi Timor. Desizaun Dr. Marii nian nebe’e hakarak lidera projeitu gas Sunrise iha tempu prezenti kontradis no takfila prinsipiu partidu Fretilin nian nebe’e mak durante ne’e sai nudar partidu opozisaun no hakilar makas hodi dehan katak Governu AMP illegal no inkonstitusional.
Wainhira Dr. Marii iha tempu hafoin liu ba’a hakarak enkaixa ninia a’an iha estrutura governu AMP maka Fretilin nebe’e mak durante ne’e politikamente konhesidu nudar partidu opozisaun iha nasaun ne’e sei lakon mos ninia eksistensia nudar partidu opozisaun. Padahal ita hotu hatene katak iha nasaun demokrasia presiza mos opozisaun ida forte atu kontrola governu. Hakait ba’a kazu ne’e, se karik Dr. Marii elementus ida bai-bain iha partidu Fretilin nia laran maka sei ladun hamosu kenstoins, maibe hot-hotu hetene katak Dr. Mari oras ne’e dadaun sei kaer k’nar nudar Sekretario Geral ba’a partidu Fretilin.
Baezeia ba’a razaun hirak nebe’e mensiona iha leten maka semana ida liu ba’a Comite Central Fretilin (CCF) deklara katak Dr. Marii sai ona husi problemas gas Sunrise politikamente hatudu pasu ida diak ba’a partidu Fretilin. Maibe deklarasaun ne’e devia ser Dr. Mari nudar pessoal mak halo, la devia CCF mak tenki deklara. CCF hola inisiativa hodi halo deklarasaun ba’a kazu ne’e hatudu katak Dr. Mari ninia deseju sai mos nudar CCF nia planu. Maibe iha politika ita bele hare mos katak dalaruma aksaun nebe’e CCF hola sai mos nudar estrategia politika ba’a loron oin mai. Hakiduk atu manan?! ***End*** 10/12/08.
Sem comentários:
Enviar um comentário
Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.