VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20180713

Sertidaun kriminal sira la hatudu korupsaun hosi naran sira ne'ebé hato'o ba Governu timoroan


Líder hosi koligasaun Governu timoroan nian kestiona ona, iha loron-kinta ne'e, kritériu hosi Prezidente hodi la fó pose ba membru oioin hosi ezekutivu, ho sertidaun kriminal sira hatudu katak sira la envolve iha kazu ruma korupsaun nian.

Iha konferénsia imprensa, Xanana Gusmão konsidera katak la aseita atu dirijente sira hosi Congresso Nacional da Reconstrução Timorense (CNRT), no hosi forsa polítika isra seluk hosi koligasaun governamental Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) hetan akuzasaun ba "na'ok-teen no koruptu".

"Ami senti liuliu iha CNRT. Ami senti afetadu total no, tanba ne'e, ha'u la tuir pose dala rua, hanesan solidariedade ho ha'u nia kuadru sira hosi partidu, tanba ami koñese malu", afirma hosi Xanana Gusmão.

Líder AMP nian hatete katak husu ona, hodi "klarifika ba povu" no hodi hasoru akuzasaun sira ne'e, sertidaun kriminal sira hosi sira hotu iha Tribunal Distrital Díli inan, no haruka ona ba Prezidente timoroan, ne'ebé hatudu katak laiha ema ida maka sai hanesan arguidu iha prosesu ruma.

"No hafoin ami hatene katak, maski iha kazu antigu sira, asaun sira ne'e la'ós iha sira nia funsaun governamental sira no laiha korupsaun ida", nia afirma, hodi fó hanoin katak naran balun hili ona hanesan deputadu no eleisaun sertifika hosi Tribunal Rekursu.

"Tribunal la bandu sira nia naran iha lista partidu nian. Tanba ne'e, di'ak liu klarifika, hodi hatudu lia-loloos no hodi defende prinsípiu sira Konstituisaun nian", nia hatutan.

Sertidaun narativu sira, ne'ebé maka Lusa iha asesu, hatudu detalle ba rejistu tomak hosi prosesu sira ne'ebé maka ema na'in hitu iha envolvimentu, no konfirma katak laiha ema ida maka agora daudaun sai hanesan arguidu ba prosesu judisial ruma ne'ebé maka "pendente ka arkivadu".

Dokumentu sira ne'e haruka ba Xanana Gusmão hosi juíz administrador hosi Tribunal Distrital Díli nian (TDD), José Maria de Araújo, hodi hatán ba pedidu ida hodi hasai sertidaun narativu sira ne'ebé maka halo hosi líder CNRT nian.

Prezidente timoroan, Francisco Guterres Lu-olo, rekuza fó pose ba membru balun ne'ebé nomeia hosi primeiru-ministru Taur Matan Ruak, tanba deskonfia katak ema na'in sia nia naran "identifika iha instánsia judisial kompetente sira" no na'in rua tanba iha "perfil étiku ne'ebé kontroversu".

Iha konkretu, Xanana Gusmão kritika ona komentáriu foun sira hosi komandante Forsa sira Defeza Timor-Leste nian (F-FDTL), Lere Anan Timur, ne'ebé "ko'alia kona-ba koruptu ho na'ok-teen sira", krimi sira ne'ebé maka la refere iha sertidaun sira.

"Ohin, bainhira le sertidsaun sira, ami la haree korupsaun ruma", nia afirma.

Nia refere hanesan ezemplu hosi kazu Virgílio Smith nian. ne'ebé maka hetan kondenasaun iha fulan-Abril 2015 tanba homisídiu tanba neglijénsia ba kastigu kadeia tinan ida no fulan ualu, suspensa ba tina rua, iha kondisaun hodi selu indemnizasaun ida ho folin dolar 2.500. Kastigu ne'e deklara ona hanesan hotu ona iha fulan-Outubru 2015 no prosesu ne'e arkivadu ona.

"Nia lori karreta ida no iha asidente ida no vítima mortal sira. Hanesan mós ho akontesimentu hosi jeneral Lere nia oan-mane ne'ebé lori karreta no halo mós ema na'in ida mate. Krimi ida hanesan ho nia oan-mane nian. Tanba ne'e, ha'u la autoriza Lere hodi bolu Virgílio hanesan na'ok-teen", nia afirma.

Xanana Gusmão hatete katak Timor-Leste iha ona istóriku hodi rezolve kestaun sira ne'ebé relasionadu ho tema fahe kompeténsia sira nian, iha momentu sira hanesan formasaun Governu nian ka prosesu nomeasaun ka demisaun ba xefia militar sira nian.

Kazu konkretu seluk, ne'ebé envolve membru na'in rua iha lista, Francisco Kalbuadi Lay, sekretáriu-jeral CNRT nian no ne'ebé hato'o nu'udar "númeru datoluk" ba Governu, refere ba prosesu ida tinan 2008 nian ne'ebé maka hetan ona akuzasaun ba prátika finansiamentu ilegal hosi partidu polítiku.

Ikusmai prosesu ne'e "deklara hanesan hotu ho orden formal" iha fulan-Janeiru 2017 no kazu hosi Rigoberto de Jesus ne'ebé hanesan "prontu no entrega ona" iha gabinete hosi juiza titular.

Kazu ne'e refere ba prosesu ida hodi hetan osan ba CNRT ne'ebé maka ema na'in rua ne'e halo ona transferénsia hosi fundu ne'ebé la'ós hosi konta pesoal sira maibé hosi empreza sira nian, nia hatete.

"Ami halo buat hotu ho abertura, ema hotu hatenes, ema sira ne'e halo ona asaun ne'e, maibé osan iha hela konta CNRT nian. Ami nunka uza. Ne'e maka hanesan finansiamentu ilegal", Xanana esplika.

Ho Lusa
Sapo Notisia TL

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.