VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20090109

Mari Alkatiri no Resigna An

Husi *Antonio Ramos Naikoli

Iha hakerek ne´e hakarak halo hanesan ligasaun husi termo «Resigna an» no ninia ligasaun ho personagem Mari Alkatiri (MA) nian. Termo ida ne´e maka MA maka uja iha ninia diskursu iha ikus-ikus ho akontecimentu politika nasional no husi media ka pers maka foti konaba termo ida ne´e nebe dait ba MA.

Termo ne´e uja wainhira mosu situasaun politika rua (2) nebe envolve MA hanesan: Marcha da Paz no Negocisaun Greater Sunrise.

Ida (1); MA no Marcha da Paz:

Wainhira MA lansa kampanye politika oinsa maka hatun IV Governu Konstitucional liu husi «Marcha da Paz» no fo target ba halo eleisaun antecipada iha 2009. MA liu husi tatoli ba journalista hodi dehan nune:”Se Militante F la tun ba participa iha Marcha da Paz ka Marcha da paz transforma ba violencia, nia demite ka resigna an husi Sekretariu jeral Fretilin (in DN,12.09.2008). Maibe to´o oras ne´e Marcha da Paz mos la halao ka seidauk halao tamba ne´e maka MA mos seidauk kumpri ba ninia lian fuan ida nia dehan hela «Resigna an nudar Sekretariu Jeral Fretilin». MA ne´e tuir ema dehan nia ne´e ema ida nebe «coerente» iha ninia posisaun no principiu politiku. Tuir plano ba halo Marcha da Paz iha tinan kotuk, hahu husi fulan Janeiru tinan 2008 dada ba to´o fulan Outubro/Novembru tinan kotuk la konsegue halao Marcha da Paz. Se MA nebe tuir ema dehan nia ne´e ema ida ke «Coerente», tuir lolos nia maka tenke responsabiliza ba ninia deklarasaun hodi «Resigna An». Maibe faktus hatudu katak “MA mos oras ne´e laos ona tuir ema dehan ema nebe «Coerente» ba ninia principiu”. Hatudu katak MA mos buka oinsa maka bele «desvia» atensaun opiniaun publika nian konaba ninia ambisaun politika liu husi plano Marcha da Paz nebe la konsegue mobiliza.

Trik politik foun nebe maka MA lansa maka buka hakbesik ba Presidente Republika (PR) Jose Ramos Horta (JRH), oinsa maka liu husi JRH bele hetan dalan tama ba hola parte iha team Negocisaun Greater Sunrise hodi dada kanu mai Timor-Leste. PR JRH buka oinsa maka foti MA ninia ambisaun politika labele monu, nia promove surumutuk informal ka tuir ema nia lian katak «A conversa dos cavaleiros» ka sira dada lia hodi hemu kafe iha loron 21 Fulan Novembro tinan 2008. Sira nain tolu (3): Jose Ramos Horta-Mari Alkatiri no Xanana Gusmao, dada lian halimar nebe laos representa Instituisaun Estado nebe maka sira representa ba. Iha loron 24 Fulan Novembro tinan 2008, koalia nebe iha deit Kafe husi ema nain (3) nian transforma tiha ba Komunikadu Politika husi Instituisaun Estado nian maka Presidente Republika ninia Press Realese (24/12), hodi dehan katak:”«Governu simu atu MA hola parte iha Negociasaun Greater Sunrise»”. Iha ne´e mensagem politika nebe maka MA hakarak hato´o ba publika maka: Husi sorin ida, hatudu ba partidu laran tamba failansu iha planu ba Marcha da Paz, neduni mosu lian litik ba MA ho diresaun Fretilin nian iha partidu laran. MA ninia aktu ne’e buka oinsa ba desvia atensaun kritika interna, liliu husi CCF ba lideransa Lu’olo/MA. Husi sorin seluk, ba liur, ba opiniaun publika nasional, hodi hatudu katak MA ne´e nia koloka interesse nasional iha interesse grupos no partidu. Iha ne´e hatudu katak MA ninia hakbesik ba Governu AMP ho ninia objektivu maka: oinsa maka taka kritika ka lian litik sira iha Partidu laran. Iha parte mos, nia hakarak halai ses husi deklarasaun ida dehan Marcha da Paz la iha nia «Resigna An».

Rua (2); MA no Greater Sunrise:

Wainhira Marcha da Paz la halao iha tinan 2008, tuir kalendariu nebe maka lideransa nasional Partidu Fretilin estabelece hela. MA uluk nia maka nudar negociador ba Mina Tasi Timor nian, nia la defende dada Kanu Greater Sunrise nian mai Timor-Leste. Iha biban nebe MA nem defende iha dokumentu nebe nia nudar PM no JRH nudar MNEC ba assina ho Governu Australia nian. Tuir MA nebe hatou liu husi Komunikadu Media Fretilin (KMF) dehan nune:” Timor-Leste la iha kapacidade argumentu legal, tekniku no ekonomiku nebe'e bele konvense parseirus explorasaun Greater Sunrise nian atu dada kanu no hari estasaun prosesamentu gaz nian iha Timor-Leste nia rai laran, maske opsaun ida ne'e mak diak liu ba dezenvolve kampu ne'e, Eis-Primeiru-Ministru Mari Alkatiri dehan ohin (Hare komunikadu Imprensa husi Gab. Media Fretilin, 23/10)”.

Tansa maka teki-teki deit MA hakarak hamutuk ho Governu AMP hodi servisu hamutuk dada Kanu Greater Sunrise mai Timor-Leste. Tuir Forum Haksesuk (FH, 07/12/2008) hakerek nune «Falha Marcha da Paz MA piska ba Greater Sunrise», "Falha projektu Marcha da Paz, oras ne’e fila fali ba atu hola parte no lidera prosesu negociasaun hodi dada kanu Greater Sunrise mai Timor-Leste. Ambisaun Mari Alkatiri nian hetan tulun husi Presidente Ramos Horta, nebe halo surumutuk iha loron 21 Novembro tinan 2008 (haré FH, 07/12/2008)”.

Iha deklarasaun Bankada CNRT iha Parlamento Nacional katak “CNRT la simu atu MA hola parte iha team Negociasaun Greater Sunrise (hare Komunikadu CNRT, 01/12/2008)”. Iha loron 02 fulan Dezembro MA hakiduk husi Greater Sunrise, liu komunikadu nebe fo sai (02/12). Hatan ba deklarasaun Bankada CNRT, Presidente Republika ameasa hodi lakohi mete tan ho assuntu ida ne´e (Telejornal TVTL, edisaun 04/12/2008).

Iha ne’e mosu ona termo no interpretasaun oi-oin konaba MA Resigna An husi Greater Sunrise. Iha konferensia imprensa nebe PM Kay Rala Xanana Gusmao halo iha Aeroporto Internacional Presidente Nicolau Lobato, wainhira foin fila husi Bali tuir Forum Democracia iha Asia nian, journalista sira kestiona ba PM konaba:”MA Resigna An ona-se maka troka nia fatin”. Iha ne´e hatudu katak media no journalista mos ajuda halo propaganda a favor ba Marketing Politika MA ho ninia Spin docter sira. Oinsa maka nia Resigna An, se MA deit seidauk hola ba parte ba team Negocisaun Greater Sunrise? MA seidauk tama maibe koalia ona nia Resigna An!

*Timor oan Hela iha Same/Dili,Timor-Leste
Artigo hatun iha STL edisaun ohin sexta (09/01/2009)!

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.